Kế hoạch bài học môn Sinh học 6phấnGV: Kể tên các bộ phận tham gia thụ phấn ?HS: Hạt phấn, đầu nhụyGV: Hiện tượng thụ phấn diễn ra như thế nào?HS: Là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụyGV: Hạt phấn có vai trò gì trong sự thụ phấn?HS: Là bộ phận sinh ra tế bào sinh dục đựcGV: Hiện tượng thụ phấn ở ngô, ở bầu, bíGV: Có mấy cách thụ phấn?HS: Tự thụ phấn và giao phấn.GV: Treo sơ đồ H 30.1 “Hoa tự thụ phấn”- Sự thụ phấn: Là hiệntượng hạt phấn tiếp xúc vớiđầu nhụy.- Có 2 cách thụ phấn:+ Hoa tự thụ phấn: Làhoa có hạt phấn rơi vào đầunhụy của chính hoa đó.VD: Hoa bưởi, hoa mận,…+ Hoa giao phấn: Có hạtchuyển đến đầu nhụy củahoa khác.VD: Hoa ngô, hoa bí,…GV: Hoa tự thụ phấn là hoa như thế nào?HS: Có hạt phấn rơi vào đầu nhụy của chính hoa đóGV: Hoa tự thụ phấn thuộc loại hoa nào?HS: Hoa lưỡng tínhGV: Trong điều kiện nào thì hoa tự thụ phấn diễn ra sựthụ phấn?HS: Nhị và nhụy chín cùng 1 lúcGV: Nêu ví dụ về hoa tự thụ phấn?HS: Hoa bưởi, hoa mận………GV: Yêu cầu HS đọc thông tin sgk thảo luận nhóm nhỏ“khăn trải bàn” phân biệt hoa giao phấn khác với hoa tựthụ phấn ở điểm nào? [5 phút]HS: Qua thảo luận báo cáo kết quảGV: Nhận xét, hoàn chỉnh- Hoa lưỡng tính nhị và nhụy không chín cùng 1 lúc.- Những hoa đơn tính giao phấn.Thế nào là hoa giao phấn? Nêu đặc điểm của hoa giaophấn? Nêu ví dụ?HS: - Hoa giao phấn có hạt phấn chuyển đến đầu nhụycủa hoa khác.- Hoa đơn tính và lưỡng tính có nhị và nhụy khôngchín cùng 1 lúc.GV: Hoa giao phấn thực hiện được nhờ vào đâu?HS: Nhờ sâu bọ, gió, người…HOẠT ĐỘNG 2 : 15 Phút2. Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ sâu bọ .Trang: 143 Kế hoạch bài học môn Sinh học 6[1] Mục tiêu:• Kiến thức: Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ sâu bọ• Kĩ năng: Quan sát, so sánh.[2] Phương pháp, phương tiện dạy học:• Phương pháp: Quan sát, so sánh• Phương tiện dạy học: Bảng phụ[3] Các bước hoạt động:HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HSBước 1: Đặc điểm của hoa thụ phấn nhờ sâu bọBước 2:GV: Treo tranh : Hoa thụ phấn nhờ sâu bọ.NỘI DUNG BÀIHỌC2/ Đặc điểm của hoathụ phấn nhờ sâu bọ- Màu sắc sặc sỡ, cóhương thơm mật ngọt- Hạt phấn to và cógai, đầu nhuỵ có chấtdính .GV: Yêu cầu HS quan sát kết hợp với vật mẫu, thảo luậnnhóm [5 phút]: nêu những đặc điểm chính của hoa có thểthu hút sâu bọ.HS: quan sát tranh kết hợp vật mẫu thảo luận nhóm, thốngnhất báo cáo:- Hoa có màu sắc sặc sỡ.-Cánh hoa đẹp, có dạng đặc biệt, có đĩa mật ngọt ở đáy,hạt phấn to, có gai, đầu nhụy có chất dính…Em hãy kể tên những loại hoa thụ phấn nhờ sâu bọ?[bầu,bí, ……]GV: Vậy sâu bọ có vai trò quan trọng như thế nào trong việcthụ phấn của cây?HS: Giúp cây thụ phấn, kết hạt, tạo quả.GD ứng phó với BĐKH –PCTT: [ Liên hệ]Giáo dục HS có ý thức bảo vệ các loài động vật vì chúngcó vai trò quan trọng trong việc thụ phấn cho hoa, duy trì vàphát triển nòi giống của các loài thực vật phát triển rừng,bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ sự bền vững của các hệ sinhthái giảm tác động của BĐKH.5. TỔNG KẾT VÀ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP:5.1. Tổng kết:1] Thụ phấn là gì ?[ Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy]2] Thế nào là hoa tự thụ phấn ?Hoa giao phấn khác hoa tự thụ phấn ở điểm nào ?Trang: 144 Kế hoạch bài học môn Sinh học 6+ Hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhuỵ của chín hoa đó gọi là hoa tự thụ phấn.+ Là hoa đơn tính hoặc lưỡng tính , nhị và nhuỵ không chín cùng một lúc3] Kể tên một vài loại hoa thụ phấn nhờ sâu bọ [ Hoa mướp , bí đỏ, bìm bìm …]Đặc điểm phù hợp với lối thụ phấn nhờ sâu bọ của hoa bí đỏ là hoa đực, cái có trànglớn, màu vàng, có đĩa mật hấp dẫn sâu bọ, chỉ nhị to, ngắn, nhuỵ ngắn đầu nhuỵkhông có chất lông+ Hoa bìm bìm: Tràng hoa màu tím nỗi bật trên nền xanh, sâu bọ dễ nhận, ống tràngchật, hẹp.5.2. Hướng dẫn học tập:* Đối với bài học ở tiết học này:- Học bài, trả lời câu hỏi SGK* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo- Chuẩn bị : “ Thụ phấn [ tt] “+ Mang cây ngô có hoa, hoa bí ngô .+ Ôn lại kiến thức bài trước .? Con người chủ động thụ phấn cho hoa nhằm mục đích gì?6. PHỤ LỤC:Trang: 145
Bài làm:
- Hoa tự thụ phấn là hoa có hạt phấn rơi vào đầu nhụy của chính hoa đó [hoa lạc, hoa đỗ đen. hoa đỗ xanh...]
- Điểm khác nhau cơ bản của hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn là: Hoa tự thụ phấn là hoa lưỡng tính có nhị và nhụy chín cùng một lúc. Còn hoa giao phấn là những hoa đơn tính hoặc những hoa lưỡng tính, nhị và nhụy không chín cùng một lúc.
Câu hỏi: Phân biệt hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn
Lời giải:
* Hoa tự thụ phấn:
- Là hoa có hạt rơi vào đầu nhụy của chính hoa đó
- Loại hoa : Lưỡng tính
- Thời gian chín của nhị so với nhụy : Đồng thời
VD:hoa lạc, hoa đỗ đen. hoa đỗ xanh...
* Hoa giao phấn:
- Là hoa có hạt phấn được chuyển đến đầu nhụy của hoa khác
- Loại hoa : Đơn tính, lưỡng tính
- Hoa lưỡng tính thời gian chíncủa nhị so cới nhụy: Không đồng thời khi trước khi sau
VD:hoa bí ngô, hoa mướp, hoa vừng…
Cùng Top lời giải tìm hiểu về hoa tự thụ phấn và hoa giao phấn nhé:
1. Khái niệm
* Tự thụ phấn là khi phấn hoa từ cùng một cây rơi vào đầu nhụy [đối với thực vật có hoa] hoặc vào noãn [đối với thực vật hạt trần] của chính hoa đó.
- Có hai loại tự thụ phấn:
+ trong trường hợp tự phối, phấn được chuyển tới đầu nhụy của cùng một bông hoa;
+ trong trường hợp thụ phấn khác hoa cùng gốc, phấn hoa được chuyển từ bao phấn của một bông hoa tới đầu nhụy của một bông hoa khác trên cùng một cây hoa, hoặc từ túi bào tử đực tới noãn trong cùng một cây thực vật hạt trần [lưỡng tính].
- Một số loài cây có các cơ chế để đảm bảo việc tự phối, ví dụ như hoa không mở ra [thụ phấn ngậm], hoặc nhị hoa di chuyển để tiếp xúc với đầu nhụy.
* Hoa giaophấnlànhữnghoacó hạtphấntừhoanày đi thụ phấn chohoakhác.
2. Các loài hoa tự thụ phấn, giao phấn
- Cả hai loài lưỡng tính và loài có hoa phân tính cùng gốc đều có khả năng tự thụ phẫn dẫn tới tự phối trừ phi có tồn tại cơ chế để tránh tình huống ấy. Thực vật tự thụ phấn bao gồm một vài loại lan, và hoa hướng dương. Bồ công anh có cả khả năng tự thụ phấn lẫn giao phấn.
-Hoa giaophấncó thểlàhoađơn tính hoặclàhoalưỡng tính, có nhị và nhụy chín không cùng lúc.
3. Ưu điểm của tự thụ phấn
- Đầu tiên, nếu như một cấu trúc di truyền nhất định phù hợp với một môi trường, tự thụ phấn giúp giữ đặc tính này ổn định trong loài. Không bị phụ thuộc vào các tác nhân giúp thụ phấn cho phép sự tự thụ phấn diễn ra khi không có ong và gió.
- Tự thụ phấn cũng là một ưu điểm khi số lượng hoa nhỏ hoặc bi phân bố rộng. Trong quá trình tự thụ phấn, hạt phấn không bị truyền từ hoa này sang hoa khác. Do đó ít phung phí phấn hoa hơn. Đồng thời, nó cũng không phụ thuộc vào bất cứ thứ trung chuyển bên ngoài nào. Thực vật phát triển theo cách này không thể thay đổi đặc tính của mình và do vậy các đặc tính của loài có thể được duy trì. Bằng cách này, một loài có thể giữ nguyên sự thuần chủng.
4. Nhược điểm
- Nhược điểm của sự tự thụ phấn nằm ở sự thiếu sự thay đổi, khiến cho thực vật không thể thích ứng được với môi trường thay đổi hoặc sự tấn công của mầm bệnh tiềm ẩn.
- Tự thụ phấn có thể dẫn tới suy thoái do nội phối gây ra bởi sự bộc lộ các đột biến lặn có hại, hoặc dẫn tới việc giảm sức khỏe của loài, bị gây ra bởi việc phối các cây liên quan. Đây là lý do nhiều loài hoa có khả năng tự thụ phấn đã có những cơ chế từ bên trong nhằm ngăn chặn khả năng đó, hoặc biến nó thành lựa chọn thứ hai.
- Các khiếm khuyết về mặt di truyền trong các loài thực vật tự thụ phấn không thể bị xóa xổ bởi tái tổ hợp di truyền và cây con chỉ có thể tránh kế thừa các đặc tính có hại thông qua một đột biến cơ hội nảy sinh trong một giao tử.
5. Ví dụ
- Sự tự thụ phấn ở các cây như: Đậu hà lan, Mít, ...
- Giao phấn: Cây ngô, mướp, hoa cúc, bí đỏ,…
Tự thụ phấn là khi phấn hoa từ cùng một cây rơi vào đầu nhụy [đối với thực vật có hoa] hoặc vào noãn [đối với thực vật hạt trần] của chính hoa đó. Có hai loại tự thụ phấn: trong trường hợp tự phối, phấn được chuyển tới đầu nhụy của cùng một bông hoa; trong trường hợp thụ phấn khác hoa cùng gốc, phấn hoa được chuyển từ bao phấn của một bông hoa tới đầu nhụy của một bông hoa khác trên cùng một cây hoa, hoặc từ túi bào tử đực tới noãn trong cùng một cây thực vật hạt trần [lưỡng tính]. Một số loài cây có các cơ chế để đảm bảo việc tự phối, ví dụ như hoa không mở ra [thụ phấn ngậm], hoặc nhị hoa di chuyển để tiếp xúc với đầu nhụy.
Cả hai loài lưỡng tính và loài có hoa phân tính cùng gốc đều có khả năng tự thụ phẫn dẫn tới tự phối trừ phi có tồn tại cơ chế để tránh tình huống ấy. Tám mươi phần trăm tất cả các loại cây có hoa là loài lưỡng tính, có nghĩa là chúng có cả hai giới tính trong cùng một hoa, trong khi đó 5% thực vật là các loài có hoa phân tính cùng gốc. 15% còn lại do đó sẽ là cây đơn tính [mỗi cây chỉ có một giới tính]. Thực vật tự thụ phấn bao gồm một vài loại lan, và hoa hướng dương. Bồ công anh có cả khả năng tự thụ phấn lẫn giao phấn.
Có một số ưu điểm cho các loài hoa tự thụ phấn. Đầu tiên, nếu như một cấu trúc di truyền nhất định phù hợp với một môi trường, tự thụ phấn giúp giữ đặc tính này ổn định trong loài. Không bị phụ thuộc vào các tác nhân giúp thụ phấn cho phép sự tự thụ phấn diễn ra khi không có ong và gió. Tự thụ phấn cũng là một ưu điểm khi số lượng hoa nhỏ hoặc bi phân bố rộng. Trong quá trình tự thụ phấn, hạt phấn không bị truyền từ hoa này sang hoa khác. Do đó ít phung phí phấn hoa hơn. Đồng thời, nó cũng không phụ thuộc vào bất cứ thứ trung chuyển bên ngoài nào. Thực vật phát triển theo cách này không thể thay đổi đặc tính của mình và do vậy các đặc tính của loài có thể được duy trì. Bằng cách này, một loài có thể giữ nguyên sự thuần chủng.
Nhược điểm của sự tự thụ phấn nằm ở sự thiếu sự thay đổi, khiến cho thực vật không thể thích ứng được với môi trường thay đổi hoặc sự tấn công của mầm bệnh tiềm ẩn. Tự thụ phấn có thể dẫn tới suy thoái do nội phối gây ra bởi sự bộc lộ các đột biến lặn có hại,[1] hoặc dẫn tới việc giảm sức khỏe của loài, bị gây ra bởi việc phối các cây liên quan. Đây là lý do nhiều loài hoa có khả năng tự thụ phấn đã có những cơ chế từ bên trong nhằm ngăn chặn khả năng đó, hoặc biến nó thành lựa chọn thứ hai. Các khiếm khuyết về mặt di truyền trong các loài thực vật tự thụ phấn không thể bị xóa xổ bởi tái tổ hợp di truyền và cây con chỉ có thể tránh kế thừa các đặc tính có hại thông qua một đột biến cơ hội nảy sinh trong một giao tử.
Sự chuyển đổi về mặt tiến hóa từ giao phối sang tự phối là một trong những sự chuyển đổi phổ biến nhất trong thưc vật. Khoảng 10-15% các loài cây có hoa thì chủ yếu là tự phối.[2] Một vài ví dụ đã được nghiên cứu kỳ về loài tự thụ phấn được đề cập dưới đây.
Paphiopedilum parishii
Tự thụ phấn của loài Paphiopedilum parishii xảy ra khi bao phấn biến đổi từ dạng rắn sang dạng lỏng và tiếp xúc trực tiếp với bề mặt đầu nhụy mà không cần sự trợ giúp của bất kỳ tác nhân giúp thụ phấn nào.[3]
Holcoglossum amesianum
Loài lan sống trên cây Holcoglossum amesianum có một dạng cơ chế tự thụ phấn trong đó hoa lưỡng tính quay bao phấn của nó chống lại trọng lực qua 360° để cho phấn hoa vào ngăn bầu nhụy của chính nó–mà không có sự trợ giúp của bất cứ tác nhân hay trung gian giúp thụ phấn nào. Kiểu tự thụ phấn này có vẻ như là để thích nghi tình trạng hạn hán, không có gió vào thời điểm việc ra hoa xảy ra, vào lúc mà hiếm có côn trùng.[4] Không có các loài động vật giúp thụ phấn để có thể giao phấn, sự cần thiết của việc đảm bảo sự thành công trong sinh sản có vẻ như đã lớn hơn nhiều các hậu quả bất lợi của giao phối cận huyết. Sự thích ứng này có thể có rộng rãi trong những loài ở trong những môi trường tương tự.
- Sinh sản
- Thụ phấn
- Thực vật
- ^ Charlesworth D, Willis JH [2009]. “The genetics of inbreeding depression”. Nat. Rev. Genet. 10 [11]: 783–96. doi:10.1038/nrg2664. PMID 19834483.
- ^ Wright SI, Kalisz S, Slotte T [1 tháng 6 năm 2013]. “Evolutionary consequences of self-fertilization in plants”. Proc. Biol. Sci. 280 [1760]: 20130133. doi:10.1098/rspb.2013.0133. PMC 3652455. PMID 23595268.
- ^ Chen LJ, Liu KW, Xiao XJ, Tsai WC, Hsiao YY, Huang J, Liu ZJ [2012]. “The anther steps onto the stigma for self-fertilization in a slipper orchid”. PLoS ONE. 7 [5]: e37478. doi:10.1371/journal.pone.0037478. PMC 3359306. PMID 22649529.
- ^ Liu KW, Liu ZJ, Huang L, Li LQ, Chen LJ, Tang GD [1 tháng 6 năm 2006]. “Pollination: self-fertilization strategy in an orchid”. Nature. 441 [7096]: 945–6. doi:10.1038/441945a. PMID 16791185.
Lấy từ “//vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tự_thụ_phấn&oldid=67096674”