Cuộc cạnh tranh giữa mô hình cửa hàng tiện ích 24/7 và các tiệm tạp hóa truyền thống đang ngày càng tăng khi các nhà bán lẻ nước ngoài vẫn đổ rất nhiều tiền vào thị trường Việt Nam để khai thác xu hướng tiêu dùng mới trong khi các ông bà chủ tiệm tạp hóa cũng đã tìm được hướng đi bên cạnh người khổng lồ.
Tăng nhanh như cửa hàng tiện ích
Gần hai năm nay, cứ cuối tuần là chị Hiền [nhà ở đường Trần Xuân Soạn, quận 7, TPHCM] xách giỏ sang cửa hàng thực phẩm tiện lợi Co.opFood cách nhà vài chục mét để mua thực phẩm. Khi đi làm, hết cây viết hay thích ăn mì hộp trong phòng máy lạnh thì chị ghé cửa hàng Circle K nằm ở đường Lâm Văn Bền gần công ty. Tuần nào rảnh rỗi, có nhiều thời gian thì chị đi Lotte Mart mua những thứ mà cửa hàng tiện ích gần nhà không bán và cũng để con gái có không gian chạy nhảy.
Trước đây, khi chưa lập gia đình, cuối tuần, chị Hiền thường chở mẹ đi chợ, mua các loại thực phẩm tươi sống đủ cho một tuần. Các loại thực phẩm đóng gói thì ghé tiệm tạp hóa lớn gần nhà.
Trong lúc các cửa hàng tiện ích ra đời ngày càng nhiều, liệu các tiệm tạp hóa có còn đất sống. Vẫn có, nếu biết cách làm. Ảnh: Minh Khuê
Sự chuyển đổi từ truyền thống sang hiện đại như kiểu của chị Hiền rất phổ biến hiện nay, nhất là với người tiêu dùng trẻ. Theo báo cáo mang tên "Tương lai của cửa hàng tạp hóa" mới công bố, Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen ghi nhận hình thức bán lẻ hiện đại [siêu thị, đại siêu thị, cửa hàng tiện ích] ngày càng đóng vai trò quan trọng ở Việt Nam. Theo đó, 34% số người trả lời tại báo cáo này đi mua sắm tại đại siêu thị và 29% ở siêu thị thường xuyên hơn họ đã làm cách đây 12 tháng. Đặc biệt, 22% người được hỏi mua hàng tạp hóa, thực phẩm thường xuyên hơn tại các cửa hàng tiện ích.
Cửa hàng tiện ích theo phân loại của Nielsen là các cửa hàng hoạt động 24/7 như FamilyMart, B's mart, Circle K, Shop & Go, Mini Stop... Mô hình này khác với các chuỗi siêu thị mini [là các cửa hàng thực phẩm tiện lợi như SatraFoods, Co.opFood, C Express, New Chợ...] hay các siêu thị nhỏ độc lập của tư nhân khác hoạt động từ sáng đến chiều tối [bán đủ các loại sản phẩm, từ thực phẩm tươi sống đến thực phẩm đóng gói, hóa mỹ phẩm...].
Theo một nghiên cứu khác cũng của Nielsen, trong năm 2014, số lượng cửa hàng tiện ích đã tăng 34,4% so với năm 2013, đạt 348 cửa hàng trên toàn quốc [TPHCM có 326 và Hà Nội có 15]. Mức tăng trưởng về số lượng này còn cao hơn 0,2% so với mức tăng của nhóm siêu thị mini [tăng 34,2%]. Nielsen ghi nhận đến hết năm 2014, cả nước có 1.452 siêu thị mini [trong đó có 602 điểm nằm tại Hà Nội và 547 điểm nằm tại TPHCM]. Mức tăng trưởng về số lượng của hai mô hình này cao hơn rất nhiều lần [gần chín lần] so với mô hình siêu thị, đại siêu thị.
Theo nghiên cứu của Nielsen, trong năm 2014, số lượng cửa hàng tiện ích đã tăng 34,4% so với năm 2013, đạt 348 cửa hàng trên toàn quốc [TPHCM có 326 và Hà Nội có 15].
Cũng theo Nielsen, mô hình cửa hàng tiện ích có nhiều cơ hội tại Việt Nam vì số lượng bình quân đầu người trên mỗi cửa hàng vẫn rất lớn và vượt xa nhiều nước. Theo tính toán của Nielsen, con số này tại Việt Nam hiện là 69.000 người/cửa hàng. Trong khi đó, Philippines là 37.000 người/cửa hàng; Trung Quốc là 21.000 người/cửa hàng... Còn những nước đã có nhiều mô hình cửa hàng của kênh hiện đại như Thái Lan, Hàn Quốc thì con số chỉ còn 5.556 người/cửa hàng [Thái Lan] hay 1.835 người/cửa hàng [Hàn Quốc].
Theo báo cáo về sản phẩm tiêu dùng nhanh [FMCG] tại các thành phố lớn là TPHCM, Hà Nội, Đà Nẵng và Cần Thơ do Công ty Nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel thực hiện trong quí 1-2015 thì kênh hiện đại như đại siêu thị, siêu thị, siêu thị mini, cửa hàng tiện lợi hiện đang chiếm 19% thị phần trong các kênh mua sắm của người tiêu dùng ở các mặt hàng trên. So với cùng kỳ năm trước, cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini đã tăng trưởng trên 15%.
Trao đổi với TBKTSG, đại diện của một số thương hiệu nhận định, thị trường ở thời điểm hiện tại đã có những tín hiệu tốt [như người tiêu dùng quan tâm, mua sắm, doanh thu tốt hơn]. Tuy nhiên, để gọi là "sáng bừng" như các nước trong khu vực như Malaysia, Singapore thì chưa.
Cửa hàng tạp hóa vẫn có đất sống
Trong lúc các cửa hàng tiện ích ra đời ngày càng nhiều, liệu các tiệm tạp hóa có còn đất sống. Vẫn có, nếu biết cách làm.
Như với chị Hiền, chị vẫn tìm đến tiệm tạp hóa gần nhà để mua sữa, tã cho con. Có thời gian, chị Hiền hay mua ở siêu thị vì nghe ở đó có giảm giá, khuyến mãi nhưng khi so sánh thì mới biết giá ở tiệm tạp hóa rẻ hơn, kể cả khi siêu thị có khuyến mãi. Chẳng hạn, sữa bột chị mua rẻ hơn được 30.000 đồng/hộp, tã còn rẻ hơn 60.000-70.000 đồng/bịch lớn... Chưa hết, dịch vụ mà ông bà chủ của cửa hàng này mang đến cho khách... không thua kém nhà bán lẻ có tên tuổi nào, từ những câu thăm hỏi xã giao đến khâu giao nhận, tặng quà vào dịp cuối năm.
Tiệm tạp hóa đang chiếm thị phần 60% trong các kênh mua sắm.
Còn nếu muốn mua mì gói, nước tương, dầu ăn... chị Hiền hay ghé tiệm đồ khô của bà Tư nằm cách đó không xa. Ngoài chuyện giá mềm, chị Hiền còn mê cách chiều khách của bà Tư: từ việc giới thiệu sản phẩm nào ngon nhất trong hàng tá sản phẩm cùng loại [nhờ kinh nghiệm lâu năm chứ không nghe theo quảng cáo] cho đến việc sẵn lòng đổi lại hàng nếu dùng không hết... Muốn giao hàng tận nhà, bà Tư cũng đáp ứng. "Phải giữ khách bằng sự tận tình, chân thành. Có mỗi cách đó mới đấu lại được với mấy ông siêu thị nhiều tiền, sáng choang chứ", bà Tư vẫn hay nói với chị Hiền như vậy.
Báo cáo của Kantar Worldpanel ghi nhận, ở bốn thành phố thực hiện khảo sát, tiệm tạp hóa đang chiếm thị phần 60% trong các kênh mua sắm. Còn theo Bộ Công Thương, số tiệm tạp hóa trên cả nước lên đến nửa triệu, gấp rất nhiều lần số lượng của cửa hàng tiện ích, siêu thị mini hiện có.
Giám đốc marketing của một chuỗi bán lẻ điện máy và tham gia giảng dạy về thị trường bán lẻ tại một số trường đại học nhận định, cũng giống như các cửa hàng điện máy nhỏ, các tiệm tạp hóa vẫn sẽ luôn tồn tại song song với các chuỗi siêu thị, đại siêu thị và cửa hàng tiện ích. Đơn giản là "sóng lớn, thuyền lớn và sóng nhỏ, thuyền nhỏ". Các cửa hàng nhỏ có những điểm mạnh như quy mô nhỏ, chi phí vận hành thấp, dễ quản lý nên giá bán rất cạnh tranh so với các đại siêu thị, siêu thị. Bên cạnh đó, các tiệm tạp hóa còn có các lợi thế như chăm sóc khách hàng bằng sự nhiệt tình, thân thiện, duy trì các mối quan hệ đã được xây dựng nhiều năm trước đó...
Minh Tâm
Nguồn Thời báo Kinh tế Sài Gòn
Nếu rút dần được khoảng cách chênh lệch về giá cả với đại lý bán lẻ và chợ truyền thống thì cửa hàng tiện lợi có nhiều cơ hội để phát triển.
Người tiêu dùng quen dần với hình thức mua sắm qua các siêu thị mini và cửa hàng tiện lợi Ảnh: HÀ PHƯƠNG
Theo công bố mới nhất của Công ty Nghiên cứu thị trường Kantar Worldpanel, hơn 1/3 số hộ gia đình Việt hiện nay đã mua sắm tại các siêu thị nhỏ và cửa hàng tiện lợi.
Cơ hội phát triển
Năm 2012-2014, số lượng cửa hàng tiện lợi ở Việt Nam đã tăng gấp đôi, từ 147 lên 348. Cùng thời điểm đó, chuỗi siêu thị mini cũng tăng từ 863 lên 1.452 điểm bán.
Công ty Nghiên cứu thị trường Nielsen Việt Nam cũng công bố 34% người tiêu dùng thường xuyên mua sắm tại đại siêu thị và 29% tại siêu thị. Trong khi đó, 22% người tiêu dùng chọn mua hàng tại các cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini. Ông Vaughan Ryan, Tổng Giám đốc Công ty Nielsen Việt Nam, cho rằng mô hình bán lẻ này sẽ có nhiều cơ hội phát triển trong thời gian tới.
Bà Lê Việt Nga, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước – Bộ Công Thương, nhận định sự xuất hiện của các cửa hàng tiện lợi nhận được sự phản hồi khá tốt từ thị trường với sự phát triển đều đặn trên 2 con số mỗi năm.
“Đây là kênh bán hàng hiện đại, hàng hóa có xuất xứ rõ ràng, hệ thống quản trị tốt và là cơ hội cho các doanh nghiệp [DN] nhỏ và vừa, hộ nông dân đưa hàng hóa vào đây. Bộ Công Thương đã quan tâm đến chính sách thúc đẩy các kênh này phát triển. Đây cũng là định hướng được Chính phủ quan tâm để đẩy mạnh xu thế phát triển thị trường bán lẻ của Việt Nam trước thực tế bán lẻ nước ngoài ồ ạt tràn vào” – bà Nga nhấn mạnh.
Theo Bộ Công Thương, với DN, bài toán đầu tư vào cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini dễ hơn nhiều so với siêu thị truyền thống, đại siêu thị. Trong khi một siêu thị chuẩn cần mặt bằng khoảng 10.000 m2 với số vốn lên tới vài trăm tỉ đồng thì việc mở một siêu thị mini đơn giản hơn rất nhiều. Ngoài ra, số lượng mặt hàng không quá lớn, thời gian thu hồi vốn của mô hình cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini lại khá nhanh…
Saigon Co.op đang có doanh thu lớn nhất từ các cửa hàng bán lẻ với 3 chuỗi Co.opXtra, Co.opmart và siêu thị mini Co.op Food, gồm 178 cửa hàng với doanh thu năm 2015 từ mảng này là 25.000 tỉ đồng. Còn với Vingroup, cửa hàng tiện lợi, siêu thị mini là phân khúc phát triển nhanh nhất, trong đó chuỗi Vinmart dẫn đầu về số lượng với 825 cửa hàng vào cuối tháng 6-2016. Ngoài ra, thị trường còn ghi nhận nhiều tên tuổi nổi bật khác như B’s mart [trước đây là Family Mart] với 146 cửa hàng, doanh thu ước tính khoảng 200 tỉ đồng trong năm 2015; Satrafoods với 80 cửa hàng; 210 cửa hàng Shop&Go và 178 cửa hàng tiện lợi Circle K…
“Mô hình bán lẻ truyền thống vẫn đang chiếm lĩnh thị trường với 72% thị phần và dự kiến sẽ giảm còn 60% vào năm 2020. Theo thống kê, hiện cứ 69.000 người Việt mới có 1 cửa hàng tiện ích, trong khi ở Trung Quốc là 21.000 người, Hàn Quốc 1.800 người. Dư địa phát triển của thị trường còn rất lớn, cộng với thói quen tiêu dùng của người Việt đang có sự thay đổi nhanh chóng khiến mô hình bán lẻ hiện đại này trở thành mảnh đất nhiều tiềm năng” – Bộ Công Thương dự báo.
Doanh nghiệp FDI chiếm ưu thế
Theo báo cáo về tình hình thương mại trong nước năm 2016 của Bộ Công Thương, các DN có vốn đầu tư nước ngoài [FDI] chiếm 70% thị phần bán lẻ qua cửa hàng tiện lợi; khoảng 17% qua trung tâm thương mại, siêu thị; 15% qua siêu thị mini và khoảng 50% qua các hình thức bán hàng trực tuyến, truyền hình, điện thoại… Như vậy, khối FDI đang chiếm lĩnh phân khúc bán hàng qua hệ thống cửa hàng tiện lợi và chiếm phần đáng kể trong nhóm siêu thị mini.
Điểm trừ lớn nhất của cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini là giá cả cao hơn đại siêu thị cũng như chợ truyền thống hay các cửa hàng tạp hóa. Do đó, giới chuyên gia cho rằng trong tương lai, để tận dụng được dư địa của thị trường và cạnh tranh được, phân khúc cửa hàng tiện lợi và siêu thị mini bắt buộc phải giảm giá sản phẩm thông qua tiết giảm chi phí, tinh gọn các khâu phân phối và lựa chọn sản phẩm nội địa có chất lượng ổn định.
Bà Lê Việt Nga cho hay tỉ lệ hàng Việt ở hệ thống siêu thị, các cửa hàng tiện lợi, hệ thống bán lẻ, đại lý hiện đạt mức khá cao với 80%. Những kênh phân phối lớn như Vingroup, Co.opmart, Big C… đã cam kết đưa nông sản, hàng tiêu dùng của các DN Việt vào những hệ thống này.
Phương Nhung [Theo NLĐ]