Nhân giống bằng phương pháp tách chồi là hình thực nhân giống gì
|
You're Reading a Free Preview
You're Reading a Free Preview
You're Reading a Free Preview
You're Reading a Free Preview
You're Reading a Free Preview 1/Phương pháp tách chồi ·Khái niệm: Tách chồi là lấy cây con hoặc chồi đem trồng Là phương pháp nhân giống tự nhiên ·Ưu điểm:- Sớm ra hoa, kết quả. - Giữ được dặc tính di truyền của cây mẹ. - Tỉ lệ trồng sống cao. ·Nhược điểm:- Hệ số nhân giống thấp. - Dễ mang mầm mống sâu, bệnh. - Cây con không đồng đều 2/Phương pháp chắn rễ ·Ưu điểm: Là phương pháp nhân giống vô tính cổ truyền, sớm ra hoa, kết quả, giữ được các đặc tính của cây mẹ.· ·Nhược điểm: Hệ số nhân giống không cao, chắn nhiều rễ ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của cây mẹ. 3/Phương pháp nuôi cấy mô ·Khái niệm:là phương pháp nhân giống vô tính tiên tiến nhất hiện nay. Bộ phận để nhân giống có thể là ngọn cây, ngọn cành, nhánh, lá, hoa, rễ cây.Cây được sản xuất từ nuôi cấy mô tế bào là cây được tuyển chọn và sạch bệnh, cây sinh trưởng và phát triển tốt, độ đồng đều cao. Hệ số nhân giống cao so với các phương pháp khác. ·Ưu điểm: -Nhân với số lượng lớn, theo quy mô CN -Sản phẩm sạch bệnh và đồng nhất về di truyền -Hệ số nhân giống cao ·Nhược điểm: -Tốn kém kinh phí, công suất -Đòi hỏi trình độ kĩ thuật cao
1 BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH NHÂN GIỐNG BẰNG TÁCH CHỒI - GIÂM CÀNH VÀ CHIẾT CÀNH MÃ SỐ: MĐ 03 NGHỀ NHÂN GIỐNG CÂY ĂN QUẢ Trình độ: Sơ cấp nghề 2 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. MÃ TÀI LIỆU: MĐ 03 3 LỜI GIỚI THIỆU Cây ăn quả không chỉ cho thu nhập cao trong nông nghiệp mà còn có giá trị cải tạo quan cảnh đẹp và góp phần bảo vệ môi trường sinh thái bền vững. Phát triển cây ăn quả không chỉ đáp ứng nhu cầu kinh tế cho nông hộ mà còn đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Muốn sản xuất cây ăn quả đạt hiệu quả cao cần áp dụng các quy trình kỹ thuật mới, dùng giống tốt, canh tác đúng kỹ thuật, nhân giống bằng các phương pháp công nghệ tiên tiến. Nhân giống bằng tách chồi là phướng pháp được áp dụng từ lâu để nhân trên cây chuối, cây dứa (chỉ sử dụng các chồi tự nhiên), nhưng trong những năm gần đây áp dụng tách trên cây dứa sau khi dùng các biện pháp làm tăng nhanh số lượng chồi trên cây dứa.Phương pháp này dễ áp dụng. Nhưng hạn chế là số lượng cây ăn quả nhân bằng chồi không nhiều. Đối với nhân giống bằng giâm cành trên cây ăn trái là một phương pháp nhân vô tính, tiết kiệm được thời gian, cho nhiều cây cùng một lúc, cây nhanh cho trái và cũng vì kỹ thuật giâm cành trên một số cây ăn trái đã được hoàn thiện. Được sự phân công của Bộ Nông nghiệp & PTNT chúng tôi biên soạn bộ giáo trình giáo trình :”Nghề nhân giống cây ăn quả”. Nội dung nhằm giới thiệu với người học, các hộ sản xuất về nhân giống cây ăn quả. Để góp phần thúc đẩy sản xuất giống cây ăn quả trong các hộ gia đình . Bộ giáo trình đã tích hợp những kiến thức, kỹ năng cần có của nghề, cập nhật những tiến bộ của khoa học kỹ thuật và thực tế trồng cây ăn quả tại các địa phương Bộ giáo trình gồm 5quyển: 1.Giáo trình mô đun Xây dựng vườn ươm 2.Giáo trình mô đun Nhân giống bằng hạt 3.Giáo trình mô đun Nhân giống bằng tách chồi – giâm cành và chiết cành 4.Giáo trình mô đun Nhân giống bằng ghép 5.Giáo trình mô đun Tiêu thụ cây giống Để hoàn thiện bộ giáo trình này chúng tôi đã nhận được sự chỉ đạo, hướng dẫn của Vụ Tổ chức Cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT; Tổng cục dạy nghề - Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Sự giúp đỡ và ý kiến đóng góp của các nhà khoa 4 học, cán bộ kỹ thuật của cơ sở sản xuất giống cây ăn quả, Ban Giám Hiệu và các thầy cô giáo Khoa trồng trọt và phòng có chức năng của Trường Cao đẳng Nông nghiệp Nam bộ. Chúng tôi xin được gửi lời cảm ơn đến Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và PTNT, Tổng cục dạy nghề, các cơ sở sản xuất, các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các thầy cô giáo đã tham gia đóng góp nhiều ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi để hoàn thành bộ giáo trình này. Bộ giáo trình là cơ sở cho các giáo viên soạn bài giảng để giảng dạy, là tài liệu nghiên cứu và học tập của học viên học nghề “Nhân giốngcây ăn quả ”. Các thông tin trong bộ giáo trình có giá trị hướng dẫn giáo viên thiết kế và tổ chức giảng dạy các mô đun một cách hợp lý. Giáo viên có thể vận dụng cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong quá trình dạy học. Giáo trình “Nhân giống bằng táchchồi - giâm cành”. Nội dung nhằm giới thiệu với người học, các hộ sản xuất giống cây ăn quả như: chuối, dứa, đu đủ, mận, cây có múi, sơ ri …Để làm cơ sở cho việc nhân giống trên cây ăn quả. Trong giáo trình nầy, chúng tôi cũng biên soạn những phần hướng dẫn chi tiết, để giúp người học hiểu được các bước công việc thực hiện và rèn luyện kỹ năng. Giáo trình chắc chắn không tránh khỏi những sai sót, Ban chủ nhiệm và các tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, các cán bộ kỹ thuật, các đồng nghiệp để giáo trình hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tham gia biên soạn 1.Trần Thị Xuyến (Chủ biên) 2.Ngô Hoàng Duyệt 5 MỤC LỤC MÔ ĐUN NHÂN GIỐNG BẰNG TÁCH CHỒI- GIÂM CÀNH 7 Bài 1: TÁCH CHỒI 8 1- Chọn cây mẹ và kích thích phát triển chồi 8 2- Tách chồi, giâm chồi 17 3.Chăm sóc chồi sau khi giâm 20 Bài 2: GIÂM CÀNH 23 1- Chuẩn bị vật liệu và phương tiện giâm cành 23 2- Giâm cành 27 3. Chăm sóc cảnh sau giâm 34 BÀI 3: CHIẾT CÀNH 37 1- Chọn cây mẹ và cành chiết 37 2- Chuẩn bị dụng cụ và nguyên vật liệu chiết cành 40 3- Chiết cành 42 4. Xử lý cành sau chiết 49 HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN 54 1.Vị trí, tính chất mô đun 54 2. Mục tiêu của mô đun 54 3. Nội dung của mô đun 55 4- Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun 55 5. Tài liệu tham khảo 58 6 7 MÔ ĐUN NHÂN GIỐNG BẰNG TÁCH CHỒI- GIÂM CÀNH VÀ CHIẾT CÀNH Mã số : MĐ 03 Giới thiệu: - Phương pháp tách chồi là phương pháp đơn giản nhất, nhưng chỉ áp dụng trên cây ăn trái như chuối, dứa. Việc chọn đúng cây mẹ và kích thích chồi trên cây mẹ phát triển nhanh để có đủ số lượng con giống cung cấp trong sản xuất cây giống là điều rất quan trọng và cần thiết. Đây là phương pháp nhân giống tự nhiên lợi dụng khả năng tự phân chia của các cơ quan dinh dưỡng của cơ thể cây trồng cùng với việc hình thành các cơ quan mới, tạo thành một cá thể mới có khả năng sống độc lập và mang đặt tính của cây mẹ. Để bảo đảm cho chồi phát triển tốt đạt tiêu chuẩn đem trồng cần phải giâm lại và chăm sóc tốt. Cần có đủ điều kiện: nhà giâm, các vật liệu đạt chuẩn. - Giâm cành (hom), hom là đoạn cành, thân, rễ hay lá cắt rời khỏi cây mẹ, cắm xuống đất nếu điều kiện nhiệt độ, ẩm độ thích hợp sẽ ra rễ, nảy mầm thành một cây con mới.Vây vật liệu để giâm cần đảm bảo cho cành ra rễ và phát triển được. Phương pháp này áp dụng cho một số loại cây ăn trái:cam quýt, mận, sơ ri…Để tăng số lượng cây giống nhanh và giữ được đặc tính của cây mẹ. Cây thân mềm khi giâm cành dễ sống hơn các cây thân gỗ. - Trong nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp chiết cành thì các công việc: chọn đúng cây mẹ, cành và vị trí chiết rất quan trọng trong việc sản xuất cây giống đảm bảo chất lượng làm tăng năng suất. Phương pháp chiết cành áp dụng chủ yếu ở các nước Châu Á đặc biệt ở các nước nhiệt đới. Các nước phương tây ít dùng do giá thành cây giống hoặc do điều kiện không phù hợp. Để đảm bảo cho cành chiết phát triển tốt cần phải giâm lại cho cành ổn định. 8 Bài 1: TÁCH CHỒI Mã bài: MĐ03-01 Mục tiêu: - Trình bày được cách chọn cây mẹ chăm sóc và cách kích thích ra chồi - Xác định đúng các thời điểm kích thích ra chồi. - Thực hiện được cách tách chồi và phương pháp xử lý chồi sau khi tách trên cây mẹ -Thực hiện được công việc chăm sóc chồi sau khi giâm -Nhận biết được các loại sâu bệnh hại trong nhà giâm Nội dung 1- Chọn cây mẹ và kích thích phát triển chồi 1.1- Chọn cây mẹ Đây là phương pháp nhân giống vô tính trên cây ăn trái. Nên cây con mang đặc tính giống cây mẹ ban đầu. Vì vậy, cần chọn cây mẹ là cây được công nhận là cây đầu dòng, có các tiêu chuẩn về sinh trưởng, năng suất, chất lượng theo tiêu chuẩn quy định 1.1.1.Tiêu chuẩn Theo quy định, tùy theo loại cây giống được công nhận, nhưng cơ bản phải có những tiêu chuẩn như sau: - Sinh trưởng, phát triển tốt - Không nhiễm sâu bệnh, nhất là những bệnh nguy hiểm thí vụ trên cây dứa bệnh khô héo đầu lá hay trên chuối bệnh khảm hoặc chùn đọt *Chọn cây mẹ: cây đang chuẩn bị cho hoa hoặc đã thu hoạch trái, năng suất cao và chất lượng tốt. 1.1.2. Chăm sóc - Tưới nước phòng trừ sâu bệnh: Tưới nước đầy đủ theo qui trình, kiểm tra sâu bệnh và có biện pháp phòng trừ phù hợp - Bón phân, tùy theo giống cây. 1.2- Phƣơng pháp kích thích phát triển chồi 1.2.1.Trên cây dứa 9 Nhân giống trên cây dứa: cây dứa có 4 loại chồi đó là chồi ngọn, chồi cuống, chồi nách (thân), chồi nầy là chồi để tiếp cho vụ sau và chồi ngầm. Trong đó chồi ngầm ít được sử dụng. Những chồi còn lại đều có thể sử dụng nhân giống. Để có đủ số lượng cần làm cho số chồi phát triển nhanh: a.Kích thích ra chồi tự nhiên -Bẻ hoa tự: xử lý Axetilen hoặc Ethrel cho dứa ra hoa đồng loạt, sau đó bẻ hết hoa và bón thúc nuôi chồi. Việc xử lý được tiến hành vào vụ Đông để chồi đẻ sớm và sinh trưởng vào vụ Hè nhiệt độ cao, ẩm độ cao. Sau thời gian hai năm kể từ khi trồng mỗi cây tỉa được 6-8 chồi đạt tiêu chuẩn. - Hủy đỉnh sinh trưởng: tiến hành rút khoảng 3 lá nõn ở tâm, sử dụng đục lõi bằng kim loại có chiều dài 30-50cm tùy theo cỡ cây đặt vào tâm của phần ngọn, xoáy 2 vòng theo chiều kim đồng hồ, xong lấy đục ra, trên mũi đục phải có kèm theo đỉnh sinh trưởng của cây. Sau đó phun thuốc phòng ngừa bệnh hại. Cây sau khi hủy đỉnh sinh trưởng cần ngưng tưới nước 5-7 ngày nhằm giúp vết thương nhanh lành sẹo. - Thu quả thúc chồi: Sau thời gian trồng 28-30 tháng, tiến hành thu quả vụ I và bón thúc nuôi chồi. Bình quân một cây có thể thu được 5-6 chồi đạt tiêu chuẩn. - Phun thuốc kích thích chồi: Sau khi bẻ hoa tự hoặc thu quả, phát bỏ ngọn lá già cách gốc 35 – 40 cm, phun thuốc 2,4D nồng độ 20 ppm (250 ml/cây) để kích thích chồi mọc nhiều và nhanh. Bón phân thúc nuôi chồi: Lượng bón cho 1ha là 600 kg urê và 500 kg kali clorua. Chia ra bón 3 lần, mỗi lần bón phân kết hợp với tưới nước: + Lần 1: bón 1/3 lượng phân sau bẻ hoa hoặc thu quả vụ I, + Lần 2: bón 1/3 lượng phân sau tỉa chồi lần một, + Lần 3: bón nốt lượng phân còn lại sau tỉa chồi lần 2. Tỉa chồi: Khi chồi đạt trọng lượng khoảng 250 gam phải tỉa chồi. Tỉa chồi làm nhiều đợt cách nhau 1,5 - 2 tháng. Tỉa đợt cuối sau khi bẻ hoa hoặc sau khi thu hoạch quả 10-12 tháng, còn lại những chồi nhỏ dưới tiêu chuẩn thì tỉa đưa vào vườn ươm. b. Kích thích ra chồi nhanh trên hom thân, hom lá và hủy đỉnh sinh trƣởng 10 * Giâm hom thân: + Chọn thân hom: chọn cây dứa đúng giống, sinh trưởng tốt, không có triệu chứng sâu bệnh như héo đọt, khô đầu lá, rệp sáp + Xử lý hom: khi thu hoạch cắt bỏ lá gần sát thân để vận chuyển được số lượng nhiều và thân không bị dập. Không chất thân dứa thành đống vì dễ dẫn đến hư hỏng, thối ở mặt cắt. Sau đó tướt sạch phần chân lá và rễ bao quanh thân cũng được cắt thật khéo bằng dao, để các mầm ngủ lộ ra, tránh mọi hư hại các mầm nầy. Hình 1.2.Thân dứa được cắt bỏ lá sau khi thu trái Hình 1.1. Cây dứa 11 Hình 1.3: Hom thân dứa đã bóc hết lá Để phòng ngừa rệp sáp hãy nhúng cả thân dứa vào thùng dung dịch thuốc trừ rệp sáp như Supracide 40EC, Vifenva 20ND Ngày sau cần phơi hom thân dưới nắng từ 7-10 ngày, cần đảo trở một lần và tránh mưa. Sau khi phơi ngoài nắng và phân loại hom thành từng nhóm có đường kính giống nhau, dùng dao thật sắc chẻ đôi thân hom theo chiều dọc, lúc chẻ cần chú ý,giảm số lượng mầm ngủ bị hư hại. Tiếp theo ngâm cả hom vào dung dịch phòng trừ nấm 5-10 phút, thường dùng Benlate với lượng 0.3% hoặc các loại thuốc tương tự. Không nên bỏ qua công đoạn nầy. Đặt hom dưới bóng râm 50% ánh nắng trong vòng 2-3 ngày với mắt chẻ dọc hướng lên trên để hom khô lại hôm sau đem đi giâm Cách giâm: cùng ngày chẻ hom hãy tưới luống giâm đủ ẩm. Nếu môi trường giâm chưa được tiệt trùng thì có thể tưới hoặc phun 8-10lit dung dịch Benlate C 0.3% cho10m2 12 Hình 1.4: Chẻ đôi hom thân Giâm hom cùng kích thước trên cùng một luống, mặt chẻ thân hom hướng xuống dưới, đặt cách nhau 2-3cm, xếp liên tục thành hàng ngang. Lấp kín hom bằng môi trường giâm dẩy 2-3cm, dùng thanh tre gạt cho bề mặt bằng phẳng + Môi trường giâm: hom có thể giâm trong khay, trong bồn, trên luống, Môi trường giâm dầy 15-20cm. Nguyên liệu gồm: cát to (đường kính 1-2mm), sơ dừa, tro trấu và vỏ trấu theo tỷ lệ: 2:2:3:3. Để phòng bệnh tốt, nên tiệt trùng môi trường trước khi sử dụng 2 tuần bằng cách tưới như sau: pha 1 lít Formol 40% với 50 lít nước rồi tưới cho 10m2, có độ dầy 7-10cm + Chăm sóc: cách tưới tốt nhất là sau khi giâm dùng hệ thống phun sương có thiết bị kiểm soát ở mức thích hợp là 90-95%. Cũng có thể dùng bình xịt thuốc hoặc thùng ô doa hạt mịn nhưng tránh xói mặt luống làm trơ hom. Nếu hom tốt, điều kiện thích hợp( ẩm độ 90-95%, nhiệt độ 27-28 độ C), xử lý hom theo các bước trên, không có dịch bệnh tấn công, sau khoảng 3 tuần đã có 70% hom có chồi cao từ 1-2cm. 13 Hình 1.5: Chồi trên hom thân đang phát triển * Giâm hom mầm lá: Sử dụng chồi ngọn sau khi thu hoạch trái hoặc từ cây giống đã hủy đỉnh sinh trưởng đang trồng trên khu dưỡng cây, chọn (trái hoặc cây) đúng giống, rồi cắt lấy chồi ngọn, ngâm cả chồi ngọn vào dung dịch thuốc trừ nấm và rệp sáp, rồi để khô 1-2 tuần. Sau đó tước bỏ các lá khô dưới chân chồi, cắt phần chân này đem đi giâm như cách giâm hom thân. Tiếp đến là dùng dao chẻ dọc thân chồi ra làm 4 phần, cắt rời từng phiến còn dính lõi thân với phần chân phiến có mang mầm ngủ cho đến khi không thể lấy lá có kèm mầm ngủ được nữa, thì sẻ phần cuối cùng thành 4 miếng. Ngâm tất cả vào dung dịch thuốc phòng trừ nấm giống như xử lý hom thân, vớt ra và để ráo, sau đó đem giâm với khoảng cách-6cm, dưới bóng râm 40%. 14 Nhaân gioáng baèng hom laù Hình 1.6: Hom lá đã nẩy chồi Môi trường có thành phần như giâm hom thân, nhưng bổ sung thêm 3-4kg phân 13-10-21+TE trong 1m3 môi trường giúp bộ rễ phát triển tốt. Khỏang 1 tháng sau chồi sẽ phát triển từ mầm, khi chồi cao 3-5cm đem trồng và chăm sóc như hom thân *Phương pháp hủy đỉnh sinh trưởng Hình 1.7. Hủy đỉnh sinh trưởng kích thích chồi nách phát triển 15 Trên luống dưỡng cây giống khi cây cao 15-20cm, thì rút 1 vài lá non trên đọt và xoay vài vòng ngược kim đồng hồ để lấy ra đỉnh sinh trưởng. Việc hủy đỉnh sinh trưởng khiến cây ngừng tăng trưởng chiều cao và kích thích các mầm ngủ ở nách lá phát triển, sau đó tách ra. Trên cây dứa các nguyên liệu chồi đều có khả năng ra chồi khi kích thích bằng các giâm tạo đủ điều kiện cho các mầm trên nách lá của các loại 1.2.2.Trên cây chuối - Nhân chồi bằng củ Chọn củ nặng trên 2kg, có đường kính gốc 20-25cm, chẻ ra nhiều miếng (dọc hoặc ngang), mỗi miếng có một mầm tốt, chấm các mặt cắt vào tro bếp rồi đem đi ươm. Một củ có thể cho 10-15 cây con, chăm sóc tốt sau 9 tháng có thể đem đi trồng. Nếu để nguyên hoặc chẻ đôi thì hệ số nhân chỉ đạt từ 2-3, nhưng thời gian ươm cây ngắn hơn. Vụ xuân chỉ mất 4-5 tháng, vụ thu 7 tháng, và chất lượng cây giống tốt hơn. Hình 1.8. Nhân chồi bằng củ 16 Hình 1.9. Vun gốc tạo con chồi Có thể rút ngắn thời gian bằng cách tăng cường bón phân, tưới nước cho cây con khi chuối được 6 tháng, chặt sát đất bỏ mầm sinh trưởng ở giữa để thúc các mầm bên. Khi các cây con ở mầm bên cao được 20-30cm thì tách khỏi cây mẹ đem trồng vườn ươm. Tiếp tục chăm sóc chuối mẹ bằng cách tưới nước kết hợp bón phân đạm hoặc nước giải pha loãng 1/10. Sau 6 tháng mỗi gốc cho 6-10 cây con. - Kỹ thuật vun cao gốc: 17 Hình 2.1. Chuối con đạt chuẩn trồng + Chọn đất nhẹ, bón lót nhiều phân hữu cơ và phân N,P,K nhất là phân đạm rồi đem trồng cây con với khoảng cách 2x1.5m, 15 ngày sau vun cao gốc (50-60cm). Như vậy cây chuối mới trồng ngoài thân củ, có thêm một cũ mới. Mỗi củ tiếp tục cho thêm mắt và thêm con mới như vậy hệ số nhân sẽ tăng gấp 2 so với cách trồng cũ. Bằng cách nầy sau 6 tháng mỗi gốc có thể cho 12-18 con giống 2- Tách chồi, giâm chồi 2.1.Tách chồi Áp dụng phổ biến trên chuối, dứa: -Chuối: thường dùng chồi (Cây con mọc ra từ thân thật trên cây mẹ), tách ra những chồi đạt tiêu chuẩn và trồng ngay. Cây 18 Hình 2.2. Cây được tách rời khỏi cây mẹ *Nhân giống chuối: Trên cây mẹ, ngoài việc để lại cây con để thay thế cây mẹ sau khi chặt buồng tối chỉ tách được 2 mầm. Việc tách chồi nên tiến hành sau khi cây mẹ đã trổ buồng để khỏi ảnh hưởng đến cây mẹ. Cây con hình búp măng, chu vi gốc trên 80cm, có độ cao 1.0-1.5m với 4-5 lá thật là có thể tách đem trồng mới được. Sau khi đã cắt thân giả, cách cổ thân 20cm. Hoặc trồng cả thân giả. Trên cây chuối thường chọn các con đạt chuẩn và trồng ngay trên đất đã chuẩn bị *Tách con trên cây dứa: - Nhân chồi tự nhiên: 19 +Những chồi đủ tiêu chuẩn trồng thì tách ra khỏi thân cây mẹ. +Chồi trên thân dứa tùy theo loại chồi, khi tách cần chú ý tránh ảnh hưởng đến cây mẹ, những chồi chưa đủ tiêu chuẩn như chồi cuống, chồi ngọn cần phải giâm lại trên vườn ươm +Tuỳ theo kích thước chồi nếu những chồi to đủ tiêu chuẩn trồng tách ra xử lý chồi trồng ngay. Nếu tách chồi nhỏ đem giâm lại và chăm sóc. -Nhân nhanh chồi: + Giâm hom thân: sau khi giâm chồi cao từ 3-5cm, tách ra và giâm lại trên vườn ươm +Giâm hom lá: cây cao 3-5cm, đem ở vườn ươm và chăm sóc như tách hom thân 2.2.Giâm chồi 2.2.1. Chuẩn bị môi trường giâm - Chuẩn bị vật liệu tách chồi: các loại thuốc xử lý:thuốc bệnh như Benlacte. - Chuẩn bị môi trường giâm: các hồi dứa mứa mới thu chưa có rễ nên phải giâm trong bóng râm, tránh mưa khoảng cách 3-4cm trong môi trường ươm có thành phần như môi trường giâm hom thân, nhưng bổ sung thêm 3-4 kg phân Sunray 13-10-21-2+TE cho 1m2 để giúp bộ rễ phát triển tốt. 2.2.2. Phương tiện giâm:\ -Nhà giâm có mái che 20 Hình 2.3.: Vườn giâm cây dứa con sau khi tách - Chuẩn bị :Luống trồng này rộng 1.0-1.2m, vun cao 15-20cm, có các lối đi chăm sóc rộng 30cm. Đất được xới kỹ, bón lót.0-2.5tấn phân chuồng hoai và 150-200kg lân cho 1000m2 trước khi giâm nữa tháng -Tách chồi, chọn các chồi đạt tiêu chuẩn và xử lý bằng cách nhúng chồi vào thuốc trừ nấm bệnh. - Giâm chồi: khoảng cách là 10x10cm. Có thể dùng màng phủ nông nghiệp PE để giảm cỏ, giữ ẩm và nhất là giảm bệnh lây lan( hình 2.3.) 3.Chăm sóc chồi sau khi giâm 3.1. Che mát: Các chồi dứa mới thu chưa có rễ nên được giâm lại trong bóng râm, tránh mưa ở trng nhà giâm có mái che giảm nắng và nhiệt độ (hình 2.3). 3.2. Tưới nước: Dùng hệ thống phun sương, có thiết bị kiểm soát độ ẩm là 90-95%.Cũng có thể dùng bình xịt thuốc sâu hoặc thùng ô doa hạt mịn nhưng trách làm xói lồi gốc cây con 3.3. Bón phân -Đối với chồi dứa sau khi giâm trong môi trong giâm hom có bổ sung thêm 3-4 kg phân sunray 13-10-21-2TE cho 1m3 môi trường giúp bộ rễ phát triển. -Bón phân: + Sau khi giâm 25-30 ngày tưới Ure loãng theo lượng 80g pha cho 10lít nước, tưới 7-10 ngày lần vào lúc trời mát, khi tưới phân hôm sau phải tưới lại bằng nước sạch. +Khi cây được 2 tháng bộ rễ khá phát triển, lúc nầy sử dụng các loại phân N, P, K:20-10-10 hoặc 15-15-15 bón theo hàng, giữa các gốc với lượng 0.5-1.0g/cây. +Các tháng tiếp theo lượng phân tăng 15-20%. Tuy nhiên tùy theo tình trạng phát triển của cây mà thay đổi lượng phân bón trên. + Tham khảo lương phân bón cho chồi dứa sau khi giâm. Bón thúc phân đạm và kali theo tuổi chồi: 21 -Một tháng sau khi giâm: pha dung dịch urê 1% (100g/10lít nước) để tưới. Định mức 10 lít dung dịch tưới cho 5 m2 (250 cây), sau đó tưới nước lã rửa lá chồi dứa. 15 ngày sau tưới phân đạm một lần nữa. - Sau 2 tháng: bón đạm và kali vào đất giữa các hàng dứa. Lượng phân hàng tháng như bảng sau: Số tháng sau giâm 3 4 5 6 Tổng số Đạm Urê (g/m2 ) 120 130 140 150 540 Kali sunphát (g/m2 ) 130 140 140 150 560 3.4. Phòng trừ sâu bệnh - Sâu rệp sáp, cần kiểm tra và xử lý kịp thời, có thể dùng Supracide 40 EC, phun theo nồng khuyến cáo khi phát hiện. - Bệnh thối lỏi cây con,cần kiểm tra và xử lý kịp thời tránh lây lan, những loại thuốc trừ nấm bệnh, thuốc gốc đồng như:Coc 85WP, Champion 77WP, Funguran-OH 5WP, Kocide 61,4 DF Theo hương dẫn trên bao bì. Hình 2.4 Cây dứa con đạt chuẩn trồng 22 Bài tập: Chia lớp ra thành nhiều nhóm, mỗi nhóm 5-6 học viên thực hiện trên cây dứa trung bình 20-30 hom/nhóm, bao gồm: Chọn hom thân, hom lá xử lý chồi chẻ hom, xử lý đúng cách Đánh giá kết quả Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá Chọn, hom, chồi Đạt tiêu chuẩn Xử lý hom thân, hom lá Cắt lá ,bóc sạch rễ, không làn tổn thương đến cây, hom, mầm lá. Chuẩn bị môi trường giâm hom Đúng theo hướng dẫn Xử ký hom Pha thuốc xử lý đúng nồng độ Giâm hom Đúng cách Ghi nhớ - Chọn đúng cây mẹ - Các phương pháp xử lý tạo chồi đúng yêu cầu kỹ thuật. - Cẩn thận khi tách chồi - Chọn chồi đạt tiêu chuẩn 23 Hình 3.1.Dùng vải nhựa trùm lại sau khi giâm Bài 2: GIÂM CÀNH Mã bài: MĐ03-02 Mục tiêu: Sau khi học xong bài học này người học có thể: - Trình bày được các vật liệu, phương tiện giâm và cách chuẩn bị. - Áp dụng tạo môi trường giâm cành cho cây ăn trái đúng yêu cầu kỹ thuật. - Trình bày được nội dung kỹ thuật giâm cành - Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, vật tư phục vụ giâm cành cho loại cây cần giâm - Trình bày được trình tự và yêu cầu kỹ thuật của các bước chăm sóc cành sau khi giâm. - Thực hiện được công việc chăm sóc cành sau khi giâm Nội dung chính: 1- Chuẩn bị vật liệu và phƣơng tiện giâm cành 1.1. Phƣơng tiện giâm cành: - Nhà giâm cành - Hệ thống phun sương và hệ thống điều chỉnh phun - Những dụng cụ phục vụ cho giâm cành như: Vải nhựa, kéo cắt cành -Nhà giâm phải đảm bảo điều kiện như: ánh sáng vừa phải, thoáng, có mái che tránh mưa, nắng, có hệ thống phun sương. - Vải nhựa che tránh bốc thoáng hơi nước khi giâm 24 Hình 3.3.Chuẩn bị giá thể giâm Hoặc cũng có thể giâm trực tiếp vào túi nhựa, sau đó trùm lại bằng túi nhựa trắng 1.2. Giá thể giâm (môi trường) - Môi trường giâm Hình 3.2. Giâm cành trong bầu và dùng túi nilon trùm lại. 25 Môi trường ảnh hưởng đến tỷ lệ ra rễ và chất lượng rễ. - Môi trường đất: thường được dùng cho giâm cành, giâm rễ. Đất có sa cấu thịt pha cát thì thích hợp. Có thể dùng 2 phần cát thô trộn với 1 phần đất, chú ý diệt tuyến trùng và mầm bệnh. Tuy nhiên môi trường đất không thích hợp cho loại cành nhiều nhựa, gỗ mềm. - Môi trường cát: có thể sử dụng rộng rãi vì dễ làm. Dùng cát xây dựng, sạch không có chất hữu cơ và đất. Cát thường không giữ ẩm tốt, do đó cần cung cấp nước thường xuyên. Rễ mọc ra trong môi trường cát thường dài, ít phân nhánh và giòn hơn. - Môi trường than bùn: thường được trộn thêm với cát để giâm, gồm 2 phần cát, 1 phần than bùn. - Môi trường trấu: Được sử dụng khá phổ biến hiện nay. Cần xử lý trấu thường xuyên để tránh mầm bệnh. Môi trường giâm tốt cần bảo đảm các yêu cầu sau: - Đủ chặt để giữ được cành giâm, thể tích ít thay đổi trong điều kiện ẩm hoặc khô, nhất là không bị co rút khi khô. - Giữ ẩm tốt, dễ thoát nước, thông khí. Nước có thể được cung cấp thường xuyên qua hệ thống vòi phun sương để duy trì tốt độ ẩm. - Không có hột cỏ dại, tuyến trùng mầm bệnh. Có thể thanh trùng với hơi nước mà không tạo hơi độc. - Không bị mặn, phèn. Các môi trường sử dụng phổ biến - Tro trấu, xơ dừa, đất, theo tỉ lệ 1:1:0,5 - Tro trấu, cát hạt to, bột xơ dừa, trấu theo tỷ lệ 2:2:3:3 Cần phối trộn trước khi giâm khoảng 1 tháng, hỗn hợp được trộn đều cho vào bao PE có đục lỗ sẵn. |
