Nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm lặng lẽ sa pa(nguyễn thành long) sống và làm việc ở đâu?

ĐỀ SỐ 20 - NGỮ VĂN 9

Vẻ đẹp của nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn“Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long.

YÊU CẦU CHUNG

 - Thể loại:

            Đây là dạng bài văn nghị luận văn học: Học sinh chú trọng kĩ năng phân tích tác phẩm để chỉ ra được vẻ đẹp của nhân vật trong tác phẩm, thể hiện được những cảm nhận của bản thân.

  DÀN BÀI CHI TIẾT

        - Giới thiệu khái quát về tác giả và tác phẩm:

            + Trong văn học Việt Nam có những cây bút văn xuôi chỉ chuyên viết về truyện ngắn và ký, Nguyễn Thành Long là một số đó. Ông được khẳng định như một cây bút truyện ngắn và ký đáng chú ý trong những năm 60 – 70 với cả gần chục sách đã in. Các tác phẩm của ông là sự chắt lọc từ hiện thực cuộc sống sôi động đang diễn ra hằng ngày, hàng giờ trên đất nước thân yêu. “Lặng lẽ Sa Pa” được viết sau chuyến “thâm nhập thực tế” ở Lào Cai của tác giả trong mùa hè năm ấy.

        - Khái quát về nhân vật:

            + Đọc truyện, người đọc không chỉ thấy vẻ đẹp của Sa Pa hiện lên thật độc đáo, đầy chất thơ mà còn giới thiệu với chúng ta về vẻ đẹp của con người Sa Pa. Qua nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm, ta sẽ thấy rõ được những vẻ đẹp đó.

        - Cảm nhận chung:

            + Dưới ngòi bút miêu tả của Nguyễn Thành Long, nhân vật đã hiện lên với những nét đẹp toả ra từ ý nghĩa công việc, từ cách sống, cách suy nghĩ, cách biểu lộ tình cảm đối với mọi người. Đó là tinh thần trách nhiệm và niềm say mê đối với công việc. Đó là sự giản dị, khiêm tốn, lặng lẽ cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời, là tâm hồn nhạy cảm, trong sáng và cuộc sống tinh thần hết sức phong phú, đáng yêu.

        - Hoàn cảnh sống và làm việc:

            + Anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu. Sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây núi Sa Pa.

 + Công việc của anh thanh niên là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, từ đó dự báo thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu. Công việc ấy đòi hỏi phải tỉ mỉ chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao. Đặc biệt gian khổ nhất là phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao không một bóng người. Chính trong hoàn cảnh đó, những phẩm chất của nhân vật được toả sáng.

        - Những nét đẹp của anh thanh niên:

           + Ý thức cao về công việc và lòng yêu nghề.

            + Có những suy nghĩ thật đúng và sâu sắc về công việc và cuộc sống con người: “khi làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được?”

           + Anh còn có một niềm vui khác nữa ngoài công việc là niềm vui đọc sách – mỗi lần đọc sách anh thấy như lúc nào cũng có người bạn để trò chuyện.    

           + Anh tổ chức, sắp xếp cuộc sống thật ngăn nắp, chủ động: trồng hoa, nuôi gà, tự học và đọc sách ngoài giờ làm việc.

           + Cởi mở chân thành, rất quý trọng tình cảm mọi người, khao khát được gặp gỡ, trò chuyện với mọi người.

            + Khiêm tốn, thành thực cảm thấy công việc và những đóng góp của mình còn nhỏ bé.

        - Những vẻ đẹp nói trên của nhân vật anh thanh niên được thể hiện bằng một nghệ thuật xây dựng nhân vật với những nét đặc sắc, độc đáo riêng.

        - Những nét đẹp của nhân vật anh thanh niên thể hiện vẻ đẹp của người thanh niên Việt Nam trong giai đoạn chống Mỹ: giản dị, chân thành, giàu lí tưởng, góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm, thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong chiến đấu, thể hiện cảm hứng của Nguyễn Thành Long khi sáng tác: “Sa Pa không chỉ một sự yên tĩnh. Bên dưới sự yên tĩnh ấy, người ta làm việc, hy sinh, yêu thương và mơ ước”.

        - Vẻ đẹp của anh thanh niên chính là vẻ đẹp của con người Việt Nam trong xã hội mới.

BÀI VIẾT THAM KHẢO

          Trong văn học Việt Nam có những cây bút văn xuôi chỉ chuyên viết về truyện ngắn và ký – Nguyễn Thành Long là một số đó. Ông được khẳng định như một cây bút truyện ngắn và ký đáng chú ý trong những năm 60 – 70 với cả gần chục cuốn sách đã in. Các tác phẩm của ông là sự chắt lọc hiện thực cuộc sống sôi động đang diễn ra hằng ngày, hàng giờ trên đất nước thân yêu. “Lặng lẽ Sa Pa” được viết sau một chuyến “thâm nhập thực tế” ở Lào Cai của tác giả.

          Đọc truyện, người đọc không chỉ thấy vẻ đẹp của Sa Pa hiện lên thật độc đáo, đầy chất thơ mà còn giới thiệu với chúng ta về vẻ đẹp của con người Sa Pa. Đó là những con người miệt mài làm việc, nghiên cứu khoa học trong lặng lẽ mà rất khẩn trương vì lợi ích của đất nước, vì cuộc sống của con người. Nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm là hình ảnh tiêu biểu cho những vẻ đẹp đó.

          Anh thanh niên xuất hiện qua lời kể rất ấn tượng của bác lái xe, trong cách giới thiệu của bác thể hiện niềm tự hào, sự kính trọng và khâm phục người thanh niên một mình trên đỉnh núi. Tiếp đó là cuộc gặp gỡ trong chốc lát trong khoảng thời gian ngắn ngủi [ba mươi phút] để rồi lại khuất vào cái mây mù bạt ngàn và cái lặng lẽ muôn thuở của núi non Sa Pa. Ngay khi nhân vật xuất hiện, Nguyễn Thành Long vẫn kết hợp giữa miêu tả trực tiếp và miêu tả gián tiếp: trực tiếp với đặc điểm ngoại hình, hành động, lời nói, suy nghĩ của người thanh niên; gián tiếp thông qua sự quan sát, nhận xét, ý nghĩ của các nhân vật khác như ông hoạ sĩ già, cô kĩ sư trẻ… Dưới ngòi bút miêu tả của Nguyễn Thành Long, nhân vật đã hiện lên với những nét đẹp toả ra từ ý nghĩa công việc, từ cách sống, cách suy nghĩ, cách biểu lộ tình cảm đối với mọi người. Đó là tinh thần trách nhiệm và niềm say mê đối với công việc. Đó là sự giản dị, khiêm tốn, lặng lẽ cống hiến cho đất nước, cho cuộc đời, là tâm hồn nhạy cảm, trong sáng và cuộc sống tinh thần hết sức phong phú, đáng yêu.

          Anh thanh niên làm công tác khí tượng khiêm vật lí địa cầu. Sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, quanh năm suốt tháng giữa cỏ cây và mây núi Sa Pa. Công việc của anh là đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, từ đó dự báo thời tiết hàng ngày, phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu. Công việc ấy đòi hỏi phải tỉ mỉ chính xác và có tinh thần trách nhiệm cao. Đặc biệt gian khổ nhất là phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao không một bóng người. Chính trong hoàn cảnh đó, những phẩm chất của nhân vật được toả sáng.

          Đối với công việc, anh yêu nó tới mức trong khi mọi người còn ái ngại cho cuộc sống ở độ cao 2600m của anh thì anh lại ước ao được làm việc ở độ cao trên 3000m. Vì, anh cho “làm khí tượng, ở được cao như thế mới là lí tưởng”. Anh có những suy nghĩ thật đúng và sâu sắc về công việc đối với cuộc sống con người: “khi làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được?”. Và, anh hiểu rằng công việc của anh còn gắn với công việc của bao anh em đồng chí dưới kia. “Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”. Quan niệm của anh về hạnh phúc gia đình cũng thật đơn giản nhưng cũng thật đẹp. Khi biết một lần do anh “phát hiện một đám mây khô mà ngày ấy, tháng ấy, không quân ta hạ được bao nhiêu phản lực Mĩ trên cầu Hàm Rồng”, anh thấy mình “thật hạnh phúc”. Cuộc sống của anh không có cô đơn, buồn tủi như người khác nghĩ. Bởi anh còn biết tạo niềm vui trong công việc, đó là đọc sách. Vì sách chính là người bạn để anh “trò chuyện”. Nhờ có sách mà anh chống chọi được với sự vắng lặng quanh năm. Nhờ có sách mà anh tiếp tục học hành, mở mang kiến thức; chính vì thế, lúc nào anh cũng có “người trò chuyện”.

          Anh không những có suy nghĩ đẹp đẽ về công việc, hạnh phúc và cuộc sống mà anh còn có những hành động đẹp đẽ biết bao. Mặc dù chỉ có một mình không người quan sát, anh đã vượt qua những gian khổ của hoàn cảnh, làm việc một cách nghiêm túc, tự giác với tinh thần trách nhiệm cao. Nửa đêm, đúng giờ “ốp”, dù mưa tuyết giá lạnh thế nào anh cũng trở dậy ra ngoài trời làm việc. Ngày nào cũng vậy, anh làm việc một cách đều đặn, chính xác “mỗi ngày báo về nhà bằng máy bộ đàm bốn giờ, mười một giờ, bảy giờ tối, lại một giờ sáng”. Cái gian khổ nhất mà anh thanh niên phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ quanh năm suốt tháng một mình trên đỉnh núi cao, không một bóng người. Mới đầu, anh “thèm người” tới mức phải lấy cây chắn ngang đường ôtô để được nghe tiếng người. Về sau, anh nghĩ: “Nếu đó chỉ là nỗi nhớ phồn hoa thì thật xoàng” và anh đã vượt qua để sống, làm việc một mình với thiên nhiên, cỏ cây Sa Pa, để trở thành “trở thành con người cô độc nhất thế gian” mà bất cứ ai đã một lần gặp anh đều mang theo ấn tượng đẹp đẽ. Anh có một nếp sống đẹp, trong sáng, lành mạnh: trồng hoa, đọc sách, chăn nuôi. Anh sống ngăn nắp, gọn gàng với một canh nhà ba gian sạch sẽ, với một chiếc giường con, một chiếc bàn, một giá sách dù chỉ một mình.

Ở người thanh niên này, còn có một phong cách sống rất đẹp. Đó là sự cởi mở, chân thành với khách, rất quý trọng tình cảm của mọi người, khao khát được gặp gỡ, trò chuyện. Với bác tài xế xe khách, anh tìm và tặng củ tam thất cho vợ bác vừa ốm dậy. Với ông hoạ sĩ và cô kĩ sư trẻ mới gặp gỡ lần đầu, anh hiếu khách, vui mừng, ân cần mời hai người lên nhà, cắt hoa tặng cô gái, dẫn khách đi thăm vườn khí tượng, giới thiệu các loại máy móc, kể công việc hàng ngày của mình, pha trà ngon đãi khách, giãi bày tâm sự tự nhiên, chân thành. Chân thành bộc lộ niềm vui, “nói to những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ” trong đầu: “Tôi cắt thêm mấy cành nữa. Rồi cô muốn lấy bao nhiêu nữa, tuỳ cô. Cô cứ cắt một bó rõ to vào. Có thể cắt hết, nếu cô thích”. Anh đếm từng phút vì sợ mất hết ba mươi phút gặp gỡ vô cùng quý giá. Đến khi chia tay, anh xúc động đến nỗi phải quay mặt đi và không giám tiễn khách ra xe dù chưa đến giờ “ốp”. Có lẽ để che dấu cái e ấp, xao xuyến của người con gái, con trai gặp nhau đột ngột, quý mến nhau rồi chia tay ngay, bởi biết là không bao giờ gặp lại nhau nữa. Đó là cái chốc lát đã góp phần làm sáng lên cái diện mạo của câu chuyện và thổi một làn gió mát vào câu chuyện tưởng chừng như khô khan.

          Khiêm tốn, thành thật, anh cảm thấy đóng góp của mình là nhỏ bé. Anh nhiệt thành giới thiệu những người khác mà anh thật sự khâm phục “bác kĩ sư ở vườn rau dưới Sa Pa! ngày này sang ngày khác ông ngồi im trong vườn su hào, rình xem cách ong lấy phấn, thụ phấn cho hoa su hào… Hay là, đồng chí nghiên cứu khoa học ở cơ quan cháu ở dưới ấy đấy. Có thể nói đồng chí ấy trong tư thế sẵn sàng suốt ngày chờ sét. Nửa đêm mưa gió rét buốt, mặc, cứ nghe sét là đồng chí choáng choàng chạy ra…”.

          Những vẻ đẹp nói trên của nhân vật anh thanh niên được thể hiện bằng một nghệ thuật xây dựng nhân vật có những nét đặc sắc: bộc lộ qua cuộc gặp gỡ đặc biệt với lời nói, thái độ, hành động của các nhân vật.

          Những nét đẹp của nhân vật anh thanh niên thể hiện vẻ đẹp của người thanh niên Việt Nam trong giai đoạn chống Mỹ: giản dị, chân thành, giàu lí tưởng; góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm, thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong chiến đấu, thể hiện cảm hứng của Nguyễn Thành Long khi sáng tác: “Sa Pa không chỉ một sự yên tĩnh. Bên dưới sự yên tĩnh ấy, người ta làm việc, hy sinh, yêu thương và mơ ước”. Vẻ đẹp của anh thanh niên chính là vẻ đẹp của con người Việt Nam trong xã hội mới.