Nhà bác học Albert Einstein từng nói rằng Ai cũng là thiên tài. Nhưng nếu bạn đánh giá một con cá bằng khả năng leo cây, nó sẽ sống suối đời với niềm tin rằng nó là kẻ đần độn.
Chúng ta được sinh ra với rất nhiều khả năng tiềm ẩn. Có người giỏi toán. Có người hát hay. Có người thích làm thơ. Có người bơi giỏi. Tuy nhiên, không phải ai cũng có may mắn khám phá và phát triển tài năng tiềm ẩn của mình từ sớm do nhiều lý do: môi trường, gia đình, xã hội, Ngay cả đối với các nền giáo dục tiên tiến, việc chỉ chú trọng dạy toán, văn, thậm chí có cả rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh cũng chỉ giúp người học khám phá và phát triển chủ yếu hai khả năng là trí thông minh ngôn ngữ và trí thông minh logic. Vậy, có các hoạt động nào khác giúp phát hiện và nuôi dưỡng tiềm năng của trẻ từ khi còn nhỏ?
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi mong muốn đưa ra bảng tổng hợp 8 loại trí thông minh khác nhau, đặc điểm của trẻ và các hoạt động nhằm phát hiện khả năng của trẻ trong từng loại. Nếu trẻ yêu thích hoặc làm giỏi hoạt động của một hoặc nhiều loại trí thông minh nào, trẻ có nhiều khả năng sở hữu một hoặc nhiều loại trí thông minh đó. Ngoài ra, các hoạt động này còn có thể sử dụng để phát triển các loại trí thông minh khác.
- TRÍ THÔNG MINH NGÔN NGỮ : khả năng sử dụng tốt từ ngữ dưới dạng nói hoặc viết
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh ngôn ngữ cao :
- Trẻ viết và / hoặc nói tốt hơn bạn bè đồng trang lứa
- Trẻ thích kể chuyện hoặc nghe kể chuyện
- Trẻ nhớ rõ tên người, địa điểm, ngày tháng và các thông tin khác
- Trẻ thích chơi trò chơi liên quan đến chữ [ô chữ, ghép chữ, đọc nối chữ,]
- Trẻ thích đọc sách
- Trẻ thích vần điệu
- Trẻ có vốn từ vựng phong phú
- Trẻ có khả năng diễn đạt suy nghĩ, cảm xúc và ý tưởng tốt
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh ngôn ngữ của trẻ :
- Kể chuyện tưởng tượng
- Làm thơ 4 chữ
- Đọc chuyện, thơ cho trẻ
- Chơi ô chữ, ghép chữ,
- Kể chuyện hằng ngày với trẻ
- TRÍ THÔNG MINH LOGIC : làm việc tốt với các con số, tư duy lý luận rất tốt
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh logic cao :
- Trẻ có khả năng tính nhẩm tốt
- Trẻ thích học toán
- Trẻ thích chơi trò chơi liên quan đến toán và máy tính
- Trẻ tò mò về việc một thứ hoạt động như thế nào
- Trẻ thích chơi những trò chơi có tính chiến lược như đánh cờ, giải đố, dàn trận,
- Trẻ dễ dàng phân loại mọi thứ
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh logic của trẻ :
- Chơi các trò chơi cần tính toán chiến lược như đánh cờ, domino, cờ tỷ phú,..
- Giải đố, suy luận logic
- Cùng tìm hiểu cách hoạt động của bập bênh, con lắc hoặc các đồ vật ứng dụng khoa học khác
- TRÍ THÔNG MINH KHÔNG GIAN : khả năng nhận biết và tưởng tượng tốt hình ảnh, không gian ba chiều
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh không gian cao :
- Trẻ có khả năng nhớ chi tiết của đồ vật
- Trẻ dễ dàng học được cách đọc bản đồ, biểu đồ
- Trẻ thích nghệ thuật thị giác [tranh, ảnh, điêu khắc,]
- Trẻ thích vẽ lên mọi mặt phẳng có thể vẽ được
- Trẻ tiếp thu được nhiều thông tin qua hình minh hoạ trong sách
- Trẻ có khả năng sử dụng các công cụ nghệ thuật và tạo ra các tranh vẽ, tượng hoặc các vật thể ba chiều khác
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh không gian của trẻ :
- Vẽ tranh
- Nặn đất sét
- Đọc bản đồ, biển báo hoặc các loại hình vẽ chỉ dẫn khác
- Sắp xếp đồ vật vừa khít vào vali, túi xách hoặc các hộp chứa khác
- Vẽ bản đồ trí nhớ [mind map]
- Chụp hình
- TRÍ THÔNG MINH ÂM NHẠC : làm việc tốt với âm nhạc, giai điệu
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh âm nhạc cao :
- Trẻ dễ dàng ghi nhớ giai điệu và hát lại
- Trẻ thích hát ngay cả khi hát một mình hay đồng ca
- Trẻ thích chơi nhạc cụ
- Trẻ nói hoặc cử động cơ thể theo nhịp điệu
- Trẻ hay huýt sáo
- Trẻ hay gõ nhịp lên bàn hay máy tính trong lúc làm việc
- Trẻ nhạy cảm với tiếng ổn
- Trẻ dễ xúc động theo cảm xúc của bài hát
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh âm nhạc của trẻ :
- Hát lại một bài hát mới nghe lần đầu
- Chơi nhạc cụ
- Sáng tác bài hát
- Ghép bài thơ vừa viết vào một lời nhạc có sẵn
- Nhắm mắt đoán tiếng động từ đâu tới, là tiếng động gì
- Tạo ra giai điệu mới thông qua dụng cụ bất kỳ
- TRÍ THÔNG MINH VẬN ĐỘNG CƠ THỂ : khả năng sử dụng cơ thể để giải quyết vấn đề, diễn đạt ý tưởng và cảm xúc
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh vận động cơ thể cao :
- Trẻ luyện tập nhiều hơn một môn thể thao
- Trẻ khó ngồi yên một chỗ
- Trẻ có khả năng bắt chước cử động cơ thể của người khác
- Trẻ thích sờ mó đồ vật
- Trẻ thích chạy nhảy và các hoạt động thể chất khác
- Trẻ có khả năng vận động tinh tốt [gấp giấy origami, xếp máy bay, xây dựng mô hình, vẽ, nặn đất sét,]
- Trẻ diễn đạt tốt bằng ngôn ngữ cơ thể
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh vận động cơ thể của trẻ :
- Học các điệu nhảy khác nhau
- Chơi một hoặc nhiều môn thể thao
- Bắt chước điệu bộ người khác
- Chơi các trò chơi vận động trường
- TRÍ THÔNG MINH TƯƠNG TÁC CÁ NHÂN : khả năng nhận biết cảm xúc và nhu cầu của người khác.
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh tương tác cá nhân cao :
- Trẻ thích chơi với nhiều bạn
- Trẻ tỏ ra là nhà lãnh đạo bẩm sinh
- Trẻ dễ dàng đồng cảm với người khác
- Trẻ thích sinh hoạt hội nhóm
- Trẻ có hai hoặc nhiều hơn hai người bạn thân
- Trẻ rất khôn lanh, học hỏi từ kiến thức ngoài xã hội rất tốt
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh tương tác cá nhân của trẻ :
- Chơi trò chơi nhóm
- Đóng kịch
- Hướng dẫn luật chơi cho bạn mình hoặc người khác
- Sinh hoạt hội nhóm
- TRÍ THÔNG MINH NỘI TÂM : khả năng nhận thức và làm chủ bản thân cao
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh nội tâm cao :
- Trẻ thể hiện sự độc lập và ý chí cao
- Trẻ biết rõ điểm mạnh và điểm yếu của mình
- Trẻ có thể tự học hoặc chơi một mình
- Trẻ thích ở học/ làm việc một mình hơn là với người khác
- Trẻ có thể học từ thất bại và thành công của mình
- Trẻ có lòng tự trọng cao
- Trẻ diễn đạt được chính xác cảm xúc của mình
- Trẻ có khả năng tự chủ về hành vi và cảm xúc cao
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh tương tác cá nhân của trẻ :
- Viết nhật ký
- Cho trẻ viết lại một câu chuyện từ góc nhìn của trẻ
- Tâm sự, chia sẻ với trẻ về cảm xúc có được khi có một trải nghiệm mới: đến một vùng đất mới, được lên lớp, có thú nuôi mới,
- TRÍ THÔNG MINH THIÊN NHIÊN : khă năng nhận biết và phân loại động thực vật cao, hiểu biết về các hiện tượng thiên nhiên
Đặc điểm của trẻ có trí thông minh thiên nhiên cao :
- Trẻ thích nói về thú nuôi ưa thích của mình hoặc một đia điểm thiên nhiên ưa thích
- Trẻ thích các khu bảo tồn thiên nhiên, sở thú hoặc bảo tàng tự nhiên
- Trẻ thích chơi với nước
- Trẻ thích học về môi trường, tự nhiên, cây cảnh và động vật
- Trẻ lên tiếng về quyền động vật và giữ gìn trái đất
- Trẻ sưu tập con bọ, hoa, lá hoặc các vật thiên nhiên khác và khoe với mọi người
Hoạt động giúp phát hiện trí thông minh thiên nhiên của trẻ :
- Chăm sóc cây cảnh, thú nuôi
- Sắp xếp, phân loại các vật từ thiên nhiên như cá, đá cuội,
- Đi chơi trong rừng, biển hoặc các địa điểm thiên nhiên
- Cùng đọc sách, xem phim về khám phá thiên nhiên
Chúc quý vị phụ huynh và các thầy cô có thể cùng chơi và cùng khám phá tài năng tiềm ẩn của trẻ một cách thật vui và thật thú vị nhé !
Nguồn:
- Sách 7 loại trí thông minh của Thomas Amstrong
- Các bài viết vế các hoạt động giúp tìm và phát triển các loại trí thông minh khác nhau của trẻ :
Multiple Intelligences
//www.scholastic.com/teachers/articles/teaching-content/clip-save-checklist-learning-activities-connect-multiple-intelligences/
//kids.lovetoknow.com/wiki/Classroom_Activities_for_Multiple_Intelligences