Vì sao com bọ hung lại đùn trong cứt
|
Đoàn Dương (Theo Brut Nature) GD&TĐ - Bạn nhăn mặt ghê tởm khi nghe nói đến loài bọ hung, nhưng bạn có biết thế giới ra sao nếu không có loài động vật xử lý phân này không?
Không có bọ hung, đất đai sẽ kém màu mỡ, đầy sâu bệnh. Con người sẽ bị nhiễm nhung nhúc ký sinh trùng. Không khí sẽ đầy bụi phân. Đến cả hiệu ứng nhà kính cũng tăng vùn vụt... Muôn hình vạn trạng Trong khi chúng ta phát hãi mỗi lần nhìn thấy bọ hung, người Ai Cập, từ thời cổ đại đã rất tôn thờ chúng. Họ xem bọ hung như hóa thân của vị thần lăn mặt trời trên chân mỗi ngày. Tất nhiên, “mặt trời” ở đây chính là cục phân tròn vo mà nhà bọ hung cần mẫn đẩy ngược bằng chi hậu. Trên toàn cầu, chỗ nào có động vật “đi bậy”, chỗ ấy có bọ hung. Chúng ta đã quen với hình ảnh một con bọ hung đen thui, cặm cụi đục khoét đống phân bốc mùi, “vo” thành những hòn nhỏ, tròn như viên bi. Nhưng bọ hung không phải chỉ có màu đen đâu nhé! Chúng có thể còn mang màu sắc tươi sáng, đẹp đẽ khác, thậm chí được trang bị thêm cả sừng để chiến đấu. Nhà bọ hung cũng lắm chi, nhiều nhánh và không phải loài nào cũng ăn phân. Nhưng dù là không ăn phân, món ưa thích của chúng cũng vẫn “nặng mùi” như nhau hết. Đó có thể là trái cây thối rữa, xác động vật phân hủy hoặc thức ăn thừa của động vật săn mồi. Loài bọ hung không bao giờ kén chọn hay cảm thấy “mất mặt”. Nó hạnh phúc với những gì vừa phát hiện, lập tức viên thành bi và chổng mông đẩy lùi về hang. Một số nhánh bọ hung còn đặc biệt đến nỗi hút luôn chất nhờn trên lưng ốc sên khổng lồ. Chúng cũng không ngại “xe” ốc sên “chạy” chậm rù, cứ ung dung “quá giang” trên lưng ốc. Tính ra, với loài bọ hung này, cuộc sống lại quá sức là an nhàn!
Biết săn cả con mồi sống Thực tế, một số nhánh bọ hung chuyển sang ăn món khác không phải vì nó... chê phân. Với số lượng bọ hung ngày càng gia tăng, việc tranh giành phân cũng ngày càng trở nên gay gắt. Để không chết đói, nhà bọ hung buộc phải... phân cấp. Kẻ mạnh vẫn tiếp tục ăn phân, còn kẻ yếu đành tìm cách tiêu hóa các món mới. Một nhóm lẻ còn tiến hóa đến mức trở thành bọ cánh cứng săn mồi. Loài bọ hung biết săn mồi có tên là Deltochilum valgum. Món khoái khẩu của nó là con cuốn chiếu. Tuy nhiên, kỹ năng của nhà bọ hung không phải là tấn công và bắt giết con mồi. Vì thế, dẫu đã tiến hóa đường ruột để tiêu hóa được cả thịt sống, Deltochilum valgum vẫn không có “vũ khí” thích hợp. Nó thiếu cả bộ hàm khỏe lẫn răng nanh dài, sắc nhọn như phần đông các nhà động vật ăn thịt. Cái khó ló cái khôn! Trước con cuốn chiếu dài hơn nó chí ít cũng gấp 3 lần, một Deltochilum valgum quay ra dùng cặp chân sau linh hoạt mà tổ tiên truyền lại đẩy giãn một đốt khớp của con mồi, sau đó rúc đầu vào cắn đứt phần da mỏng tang giữa hai khớp nối. Thi thoảng, một Deltochilum valgum còn biết chọn hẳn khớp nối đầu tiên trên người con cuốn chiếu, tức là khớp nối đầu với thân mình. Dĩ nhiên là với vị trí này, nó sẽ “chặt” đầu cuốn chiếu, sau đó vo tròn phần thân và, như mọi họ hàng nhà bọ hung, lại cần mẫn đẩy lùi khối thịt tươi về hang.
Vai trò sinh thái không thể thay thế Tất cả động vật đang sống đều là “cái thùng không đáy”. Không có loài nào lại chỉ “nhập vào” mà không “thải ra”, và cũng chẳng có chất thải nào lại sạch sẽ cả. Chúng ta ghê tởm phân nhưng vẫn phải thừa nhận, nó là một phần của cuộc sống. Theo nhà nghiên cứu Bryson Sands (Anh), bọ hung quan trọng với hệ sinh thái không kém gì loài ong. Hãy giả sử thế giới vắng bóng loài bọ cánh cứng ăn phân này mà xem. Thế giới sẽ ngập ngụa trong... phân tích tầng. Chính nhờ bọ hung chia tách, vo viên rồi đào hố chôn các viên phân đó mà mặt đất trở nên sạch sẽ. Trong những viên phân bọ hung cật lực mang xuống đất, chúng cũng đẻ trứng vào đó. Trứng bọ hung rồi sẽ nở ra ấu trùng (sâu đất) và chén sạch cục phân. Một ngày, nó sẽ lại chui lên mặt đất, lột xác thành bọ hung và tiếp tục công việc mà cha mẹ nó từng làm. Chỉ tính riêng Châu Phi, nhân loại đã có tới 15 triệu gia súc. Mỗi ngày, số gia súc khổng lồ này thải ra chí ít cũng cỡ 5.500 tấn phân. Nếu không có bọ hung, đảm bảo cả Châu Phi đã... ngập ngụa trong chất thải. Ấy là còn chưa kể đến đám động vật hoang dã, đặc biệt là các loài thú lớn như voi, trâu rừng, bò rừng... Tương tự với Châu Phi, mọi châu lục khác đều lúc nhúc vật nuôi và thú hoang. Không chỉ dọn đống phân, bọ hung còn xử lý nó hết sức đúng cách, từ đó cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng hấp thu cho cây cỏ, giảm các loài ký sinh trùng gây hại cho người và vật nuôi, phân tán hạt giống (có trong phân). Đánh bay gần một nửa hiệu ứng nhà kính Dù bọ hung đã làm rất tốt việc giảm thiểu lượng ký sinh trùng gây hại cho người và vật nuôi, chúng ta lại đang giết chúng. Thuốc sổ giun sán mà nhà nông dùng cho vật nuôi cũng là độc dược với nhà bọ hung. Nếu một ngày thế giới vì chuyện ấy mà không còn loài động vật xử lý phân này nữa thì sao? Thật quá sức kinh hoàng để tưởng tượng!
Thập niên 1960, Châu Úc từng muốn phát điên vì bụi phân bò bay trong không khí tại các vùng chăn nuôi. Họ phải nhập cả 53 loài bọ hung từ khắp nơi trên thế giới để giải quyết thực trạng... muốn phát khóc này. Rất nhanh, “đội quân” bọ hung nhập cư đánh bại bụi phân bò, khiến lượng bụi phân trong không khí giảm đến 90%. Thấy được hiệu quả tuyệt vời của bọ hung ở Úc, New Zealand cũng gấp rút thực hiện một “dự án bọ hung”. Họ thành công giảm được 40% khí thải mêtan (CH4) độc hại (có trong phân gia súc). Mà bạn cũng biết rồi đấy, mêtan là một khí gây hiệu ứng nhà kính, có khả năng làm nóng bầu khí quyển Trái Đất gấp 25 lần khí cacbon điôxít (CO2). Bất kể kích thước lớn hay nhỏ, là loài ăn phân hay ăn xác chết động vật, hoa quả thối rữa... mọi chi, nhánh nhà bọ hung đều thể hiện công dụng giống như nhau. Đừng giết hại hay xua đuổi bọ hung, bởi nó không chỉ là “nhà máy” xử lý phân mà còn là “máy” lọc không khí, giảm thiểu hiệu ứng nhà kính tốt hơn bất cứ công nghệ nào. Theo Bbc.com
 GD&TĐ - Các điểm du lịch trên địa bàn TP. Đà Nẵng như bãi biển, Chùa Linh Ứng tấp nập du khách trong ngày đầu của đợt nghỉ lễ Quốc khánh 2/9. Dự kiến trong đợt lễ này, thành phố đón khoảng 60.300 lượt khách tham quan, nghỉ dưỡng. GD&TĐ - Dự án Nhà máy xử lý nước sạch Vạn Niên (TP Huế, tỉnh Thừa Thiên – Huế) đang chứa một lượng lớn đất thải ngay tại công trình, có nguy cơ ảnh hưởng môi trường. GD&TĐ - Dịp Quốc khánh 2/9, hàng chục nghìn người tấp nập đổ về cao nguyên Mộc Châu, tỉnh Sơn La để du lịch. Một số đoạn đường trên Quốc lộ 6 chật cứng; các homestay, khách sạn gần như kín phòng. GD&TĐ - Tối 1/9, tại thị trấn Phước An, huyện Krông Pắc (tỉnh Đắk Lắk) đã diễn ra chương trình khai mạc Lễ hội sầu riêng Krông Pắc – lần thứ nhất 2022, với chủ đề “Krông Pắc - khát vọng vươn lên”. GD&TĐ - Trường Đại học Sư phạm TPHCM (HCMUE) vừa ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác với Trường ĐH Victoria Wellington (VUW, New Zealand) về liên kết đào tạo bậc cử nhân ngành ngôn ngữ Anh. GD&TĐ - Hôm nay (1/9), các thanh sát viên của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã tới Nhà máy điện hạt nhân Zaporozhye, miền nam Ukraine trong bối cảnh có báo cáo về các cuộc pháo kích và giao tranh mới. GD&TĐ -Biến di tích hàng trăm năm tuổi thành một công trình mới - là câu chuyện chưa bao giờ cũ ở nước ta.
GD&TĐ - Ngày 1/9, trên tuyến QL1A, đoạn qua địa phận thôn An Xá, xã Trung Sơn (huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị) xảy ra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng, khiến 2 người tử vong.
GD&TĐ - Thông tư của Bộ GD&ĐT về Chương trình Giáo dục thường xuyên cấp Trung học phổ thông được thực hiện từ năm học 2022-2023 đối với lớp 10; từ năm học 2023-2024 đối với lớp 11 và từ năm học 2024-2025 đối với lớp 12 sẽ có hiệu lực từ ngày 10/9/2022. GD&TĐ - Cơ quan điều tra xác định Nguyễn Thị Nga đã thực hiện nhiều hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản của hụi viên với số tiền hơn 1,2 tỷ đồng. GD&TĐ - Công an tỉnh Nghệ An vừa bắt giữ Nguyễn Tất Thảo sau khi đối tượng này sử dụng súng tự chế để uy hiếp người dân rồi cướp tài sản. GD&TĐ - Theo thông tin từ Cục Cảnh sát giao thông, ngày 1/9 cả nước xảy ra 21 vụ tai nạn giao thông đường bộ, làm chết 13 người, bị thương 10 người. GD&TĐ - Ngày 1/9, tại Đà Nẵng, Trường Đại học Duy Tân và Tổ chức Bộ trưởng Giáo dục Đông Nam Á (SEAMEO) ký kết hợp tác toàn diện. GD&TĐ - Ngày 1/9, tại tỉnh Vĩnh Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng tư vấn đặc xá năm 2022 Phạm Bình Minh đã đến dự Lễ công bố Quyết định đặc xá năm 2022 của Chủ tịch nước tại Trại giam Vĩnh Quang thuộc Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng - Bộ Công an. GD&TĐ - Hôm qua (31/8), Lễ hội Tomatina nổi tiếng của Tây Ban Nha đã lần đầu tiên được tổ chức kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát. 20.000 người tham gia lễ hội này đã ném cà chua vào trong trong một ‘cuộc chiến lương thực lớn nhất thế giới”. GD&TĐ -“Mẹ ơi, mẹ mua thêm cho con một hộp kẹo nữa được không ạ? Con muốn chia cho cả bạn Phượng nữa. Vì bạn ấy là bạn tốt của con”. GD&TĐ - Hơn 10 nghìn người bắt đầu được đào tạo trong các trường đại học của Lực lượng Mặt đất thuộc Lực lượng Vũ trang Nga - Tổng tư lệnh Lực lượng Mặt đất Oleg Salyukov cho hay. GD&TĐ - Bản tin phòng chống dịch Covid-19 ngày 1/9 của Bộ Y tế cho biết có 2.680 ca mắc mới. Trong ngày, số khỏi bệnh gấp hơn 3 lần số mắc mới, không có bệnh nhân tử vong, 107 ca nặng đang điều trị. GD&TĐ - Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp, Công an tỉnh Yên Bái vừa vận động thành công đối tượng Sùng Thị Dua, sinh năm 1995, trú tại xã Hồng Ca, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái ra đầu thú. GD&TĐ - Sinh ra, lớn lên với đôi chân tật nguyền, cô bé không được đến trường tiểu học như các bạn. Em được mẹ đưa đến lớp học tình thương và cô bé lại học rất giỏi, rồi được đặc cách vào cấp 2. Giờ đây, nữ sinh Nguyễn Thị Thùy lại chuẩn bị bước vào giảng đường đại học. |
