Phương pháp xét nghiệm nước bọt đơn giản, được phát triển bởi các nhà khoa học y sinh của Đại Học Công Nghệ Queensland, đã giúp phát hiện sớm ung thư vòm họng ở 1 người không có triệu chứng.
Virus HPV hiện nay là nguyên nhân hàng đầu gây các bệnh ung thư vùng hầu họng, bao gồm lưỡi, amidan và cuống họng. "Một loạt các xét nghiệm nước bọt mà chúng tôi thực hiện đã đưa ra cảnh báo và giúp phát hiện ung thư, trước khi bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào" - PGS Chamindie Punyadeera, đại diện nhóm tác giả cho biết - "Điều này cho phép loại bỏ amidan chứa ung thư với kích thước 2mm của bệnh nhân, chỉ bằng phẫu thuật tại chỗ".
Cũng theo chuyên gia này, tỉ lệ mắc ung thư vòm họng do virus HPV đang có xu hướng tăng ở các quốc gia phát triển. Điều đáng nói là bệnh nhân chỉ phát hiện ra tình trạng của mình, khi ung thư đã ở giai đoạn muộn. Lúc này, để điều trị, bác sĩ phải sử dụng các phương pháp phức tạp và ảnh hưởng đến cơ thể nhiều hơn.
"Ở Mỹ, ung thư vòm họng do HPV đã vượt qua ung thư cổ tử cung, để trở thành loại ung thư do virus HPV phổ biến nhất. Không giống như ung thư cổ tử cung, đến tận bây giờ, chúng ta vẫn chưa có một phương pháp kiểm tra sàng lọc ung thư vòm họng chính thức" - PGS Punyadeera phân tích.
Nhóm nghiên cứu cho biết, phương pháp xét nghiệm mới này được hoàn thiện thông qua một đề tài khoa học, với sự tham gia của 665 tình nguyện viên.
Được biết, những người tham gia sẽ được xét nghiệm sự có mặt của ADN HPV-16. Những trường hợp có hiện diện HPV-16 trong mẫu xét nghiệm sẽ tiếp tục được lặp lại việc xét nghiệm theo từng chu kì thời gian. Thông qua đó, nhóm tác giả có thể nhận diện ai là người có nguy cơ cao mắc ung thư vòm họng.
PGS Punyadeera cho biết: "Bệnh nhân ung thư vòm họng được chúng tôi phát hiện đã có kết quả xét nghiệm dương tính với HPV-16 trong suốt 36 tháng. Số lượng ADN HPV-16 trong mẫu bệnh phẩm của người này cũng tăng dần trong các lần kiểm tra vào tháng thứ 6, 12 và 36".
Kết quả kiểm tra chuyên sâu đã cho thấy, bệnh nhân này có một khối u biểu mô tế bào vảy với kích thước 2mm ở amidan trái, và đã nhanh chóng được điều trị bằng phẫu thuật cắt amidan. Điều này giúp cho bệnh nhân có cơ hội chữa khỏi cao, trong khi phương pháp điều trị lại rất đơn giản.
"Kể từ khi phẫu thuật, bệnh nhân không có dấu hiệu về sự hiện diện của ADN HPV-16 trong mẫu nước bọt" - PGS Punyadeera chia sẻ - "Hiện tượng tăng dần của lượng ADN virus HPV trong mẫu nước bọt ở bệnh nhân ung thư vòm họng, mà chúng tôi đã ghi nhận, cần được tính toán và đánh giá kỹ lưỡng, bởi nó có thể mở ra các phương pháp xét nghiệm sớm ung thư vòm họng đầy tiềm năng.
Nhóm tác giả cho biết, trong thời gian sắp tới họ sẽ thực hiện một nghiên cứu chuyên sâu, để đánh giá độ tin cậy của phương pháp xét nghiệm này, cũng như xây dựng cách đánh giá rủi ro mắc ung thư vòm họng ở những người ghi nhận được sự tồn tại của ADN virus HPV, trong nước bọt trong thời gian dài.
Nguồn: Dantri, NewsMedical
Nhiều chuyên gia y tế khuyến cáo, người dân không nên tự ý mua những kit test COVID-19 bằng nước bọt không rõ nguồn gốc xuất xứ, bán trôi nổi trên thị trường, đặc biệt trên mạng xã hội bởi những sản phẩm chưa được cấp phép lưu hành có thể cho kết quả không chính xác, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.
Chưa được sử dụng rộng rãi
Như Lao Động đã đưa tin, thời gian gần đây, bên cạnh những loại kit test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2 qua ngoáy dịch tỵ hầu, những mẫu kit test nhanh bằng nước bọt đang được truy lùng ráo riết, bán mua tấp nập trên thị trường.
Các loại kit test này liên tục được quảng cáo là sản phẩm nhập khẩu trực tiếp từ một số nước như Đức, Hàn Quốc, Trung Quốc... Đặc biệt, theo lời quảng cáo của những người bán bộ kit test COVID-19 bằng mẫu nước bọt, điểm ưu việt là nhanh, tiện lợi, xoá đi ám ảnh lấy mẫu ở mũi, phù hợp với trẻ nhỏ.
Trao đổi với Lao Động về vấn đề trên, ThS. BS nội trú Nhi khoa Thiều Thị Huyền Nhung - Bệnh viện Nhi Trung ương - cho biết, ý nghĩa của test nhanh là phát hiện sàng lọc sớm, xử lý và cách ly những trường hợp nghi ngờ lây lan dịch bệnh ra cộng đồng. Theo đó, kit test nước bọt là lấy mẫu nước bọt ở vùng họng, cuống lưỡi. Tuy nhiên, BS Nhung cho rằng độ chính xác của test nước bọt không thể cao bằng test tỵ hầu. Lý do là, vùng nước bọt nồng độ virus thấp nên kết quả âm tính giả sẽ cao hơn so với lấy dịch vùng tỵ hầu.
"Test nhanh kháng nguyên chủ yếu lấy mẫu bệnh phẩm ở dịch tỵ hầu. Bởi vùng tỵ hầu là khu vực sinh sống và nhân lên chủ yếu của virus. Người dân không nên sợ trẻ con đau mà tìm mua và sử dụng các loại kit test trôi nổi, chưa được cấp phép. Sử dụng test nhanh phải quan tâm đến độ đặc hiệu, vùng nào có nồng độ virus cao, sẽ thực hiện lấy mẫu ở đó" - BS Nhung nói, đồng thời thông tin thêm, việc test virus ở trẻ em ví dụ như cúm A, cúm B, RSV, chân tay miệng đều test dịch tỵ hầu.
BS Trần Thị Tâm – từng công tác tại Khoa Khám bệnh Cấp cứu Bệnh viện Nhà Bè [TPHCM] cũng cho biết, kit test COVID-19 bằng nước bọt sử dụng mẫu nước bọt lấy từ sau cổ họng. Cơ chế xét nghiệm tương tự loại kit test lấy ở tỵ hầu đang được sử dụng hiện nay.
Tuy nhiên, để có được kết quả chính xác cần sử dụng các loại kit đáng tin cậy, có hiệu lực. Đặc biệt khi sử dụng phải tuân thủ theo hướng dẫn, quy trình kỹ thuật.
Theo một bác sĩ tại Bệnh viện E, kit test COVID-10 bằng nước bọt đã được một số nước trên thế giới phê duyệt. Tại Việt Nam, loại kit này chưa được triển khai sử dụng rộng rãi và Bệnh viện E cũng chưa khai thác sử dụng.
Trao đổi với Lao Động, Trung Tâm Xét Nghiệm Y Khoa Labviet [Nghệ An] cũng cho biết, đơn vị đã tiếp nhận một số mẫu test nhanh kháng nguyên bằng nước bọt để kiểm tra lại bằng xét nghiệm Realtime RT-PCR. Tuy nhiên, số lượng này rất ít nên chưa đủ số liệu đánh giá hay so sánh với các loại kit test COVID-19 bằng dịch tỵ hầu.
Cẩn trọng khi sử dụng
Theo ThS. BS nội trú Nhi khoa Thiều Thị Huyền Nhung - Bệnh viện Nhi Trung ương, F0 cộng đồng tăng nhanh kéo theo rất nhiều F1, F2, việc sử dụng kit test nhanh COVID-19, đặc biệt với trẻ em là vô cùng quan trọng. Điều này giúp phát hiện bệnh sớm, giúp theo dõi và điều trị cách ly sớm, giảm lây lan dịch bệnh trong cộng đồng.
Vì vậy, BS Nhung lưu ý, người dân không nên sử dụng những loại kit test trôi nổi trên thị trường, chưa có nguồn gốc, không được kiểm soát, xác minh.
"Để bảo đảm sức khỏe, cần sử dụng kit test COVID-19 được cấp phép lưu hành bởi Bộ Y tế, có rõ nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và những bộ test lấy bệnh phẩm dịch tỵ hầu sẽ có kết quả chính xác hơn" - BS Nhung nói.
Theo Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Lạng Sơn, hiện nay có 2 loại loại test nhanh kháng nguyên cơ bản dựa trên mẫu bệnh phẩm đó là các loại test nhanh sử dụng mẫu bệnh phẩm bằng dịch tỵ hầu và các loại test nhanh sử dụng bệnh phẩm bằng nước bọt.
Hiện nay, Bộ Y tế đã cấp phép cho các loại test nhanh đủ tiêu chuẩn, sử dụng mẫu bệnh phẩm là dịch tỵ hầu và đang tiếp tục kiểm định đối với một số loại test sử dụng mẫu bệnh phẩm bằng nước bọt. Vì vậy, khi thực hiện test nhanh người dân cần tìm đúng loại test đã được Bộ Y tế công nhận và cho phép sử dụng tại Việt Nam, tránh mua hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc.
Nhiều chuyên gia y tế cũng khuyến cáo, người dân cần hết sức cảnh giác, không tự ý mua những loại kit xét nghiệm COVID-19 không rõ nguồn gốc, xuất xứ bán trôi nổi trên thị trường, đặc biệt trên mạng xã hội, tránh "tiền mất, tật mang".