Bài tập kiểm toán phần hành doanh thu năm 2024

Mỗi chuyên đề sẽ có bài tập kèm đáp án chi tiết để bạn dễ dàng ôn luyện, so sánh và đối chiếu, từ đó giúp cải thiện kỹ năng làm bài tốt hơn.

\>> Xem thêm: Bài tập ôn thi CPA Môn kiểm toán (thi CPA): Bài tập Hệ thống kiểm soát nội bộ

Chuyên đề 1: Lập kế hoạch & Đánh giá rủi ro kiểm toán

Bài tập: Lập kế hoạch và thủ tục kiểm toán

Công ty Kiểm toán ABC nhận được yêu cầu kiểm toán báo cáo tài chính cho năm tài chính kết thúc ngày 31/12/N của Công ty Cổ phần Hoa Sao. Bước đầu với tư cách là kiểm toán viên của ABC được giao phụ trách khách hàng Hoa Sao, anh/chị thu thập được một số thông tin có liên quan đến đơn vị như sau:

1. Công ty Cổ phần Hoa Sao là công ty kinh doanh thuỷ sản đông lạnh xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ, trong đó thị trường Mỹ chiếm 50% doanh thu của công ty. Hoa Sao thu mua thuỷ sản trực tiếp từ các thương lái và chế biến, đóng gói xuất khẩu.

2. Trong 2 năm tài chính trước đó, Công ty Cổ phần Hoa Sao đã sử dụng 2 công ty kiểm toán khác nhau cho mỗi năm tài chính, và báo cáo kiểm toán phát hành đều là chấp nhận toàn phần;

3. Công ty cổ phần Hoa Sao góp 50% vốn thành lập liên doanh với Công ty TNHH Hương Biển lấy tên là Công ty TNHH Hoa Biển vào 1/10/N. Mục đích chính là Hoa Biển sẽ chủ động nguồn nguyên liệu cho Hoa Sao chế biết xuất khẩu vì Hương Biển hiện đang là nhà cung cấp nguyên liệu thuỷ sản lớn nhất khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long với thị phần lên đến 40%.

Yêu cầu:

1. Hãy nêu những vấn đề mà anh/chị cần phải lưu ý trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán Công ty cổ phần Hoa Sao cho năm tài chính kết thúc 31/12/N.

2. Hãy nêu các thủ tục kiểm toán cần thiết có liên quan đến các vấn đề xác định ở trên của Công ty TNHH Hoa Biển.

\>> Tham khảo thêm: Đề cương ôn thi CPA và chứng chỉ hành nghề kế toán môn Kiểm toán 2024

Hướng dẫn giải

1. Các vấn đề cần lưu ý trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán Công ty Hoa Sao

Vấn đề 1: Công ty Hoa Sao là Công ty kinh doanh trong lĩnh vực thuỷ sản xuất khẩu với thị trường chủ yếu là Mỹ. Và Công ty thu mua thuỷ sản trực tiếp từ thương lái & chế biến đóng gói xuất khẩu. Sẽ có 3 rủi ro tiềm tàng có thể phát sinh từ vấn đề này:

– Rủi ro thị trường: công ty bị lệ thuộc vào thị trường Mỹ. Do vậy khả năng hoạt động liên tục của công ty sẽ có thể bị ảnh hưởng nếu chính phủ Mỹ thực thi các quy định bất lợi cho doanh nghiệp Việt Nam. VD: quy định chống bán phá giá…

– Rủi ro NVL: Công ty mua thuỷ sản trực tiếp từ thương lái. Nghĩa là công ty không có nguồn cung cấp ổn định cả về số lượng & chất lượng. Đặc biệt nếu như các thương lái liên kết với nhau để ép công ty về giá thì khi đó công ty sẽ phải đối diện với nhiều khó khăn về chi phí, về sự liên tục của hoạt động kinh doanh.

– Rủi ro sản phẩm: bản thân ngành chế biến tồn tại rất nhiều rủi ro về an toàn vệ sinh thực phẩm, về bảo quản… Nếu 1 khách hàng phát hiện sản phẩm của công ty không đảm bảo chất lượng, khi đó công ty sẽ có thể phải đối diện với sức ép rất lớn. Thậm chí đối mặt với nguy cơ phá sản vì mất hết khách hàng.

Vấn đề 2: Công ty đã sử dụng 2 công ty kiểm toán khác nhau cho 2 năm tài chính. Báo cáo kiểm toán phát hành các năm trước đều là chấp nhận toàn phần.

– Rủi ro: tính chính trực của BGĐ

– Có thể KTV sẽ phải đặt câu hỏi về tính chính trực của BGĐ. Lý do thay đổi công ty kiểm toán là gì? KTV có thể xem xét giải trình của BGĐ, xem xét báo cáo kiểm toán cũ, hoặc thậm chí là tiếp cận KTV cũ (nếu được) để làm rõ.

Vấn đề 3: (3) Công ty góp vốn 50% với công ty Hương biển để thành lập 1 liên doanh từ 1/10/N để cung cấp NVL đầu vào (công ty Hoa Biển).

– Như vậy: Công ty Hoa Biển sẽ là bên liên quan của Hoa sao. Và tình hình kinh doanh của Hoa biển sẽ ảnh hưởng rất lớn tới Hoa sao. Hoa Sao sẽ phải trình bày trên thuyết minh BCTC về sự tồn tại và hoạt động của Hoa Biển.

– Rủi ro: các thông tin về Hoa Biển chưa được trình bày đầy đủ, hợp lý trên BCTC của Hoa Sao.

Vấn đề 4: Công ty Hoa Biển là công ty liên doanh và có thể bị lỗ. Khi đó, khoản đầu tư vào Hoa Biển có thể bị giảm giá.

– Rủi ro: kết quả kinh doanh của Công ty Hoa Biển bị lỗ và khoản đầu tư vào Công ty Hoa Biển bị giảm giá và dự phòng giảm giá các khoản đầu tư chưa được lập hoặc chưa lập đầy đủ hoặc đã lập nhưng việc tính toán không hợp lý.

2. Nêu các thủ tục kiểm toán cần thiết liên quan đến công ty Hoa Biển

– Kiểm tra việc trình bày thông tin của bên liên quan trên BCTC của Hoa Sao về Hoa Biển & các giao dịch trọng yếu;

– Rà soát lại chính sách của Hoa Sao liên quan đến giao dịch với Hoa Biển: Bản chất của các giao dịch trong kỳ? Giá của giao dịch được xây dựng như nào?

– KTV có thể lấy xác nhận của Hoa Biển về các giao dịch phát sinh trong kỳ;

– KTV thu thập báo cáo tài chính của Hoa Biển và đánh giá khả năng phải trích dự phòng giảm giá khoản đầu tư;

– KTV có thể lấy xác nhận với công ty đối tác Hương Biển về sự tồn tại & hoạt động của liên doanh Hoa Biển;

\>> Tải trọn bộ Đề thi CPA các năm trong kỳ thi chứng chỉ hành nghề kế toán (có đáp án)

Chuyên đề 2: Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ & Rủi ro kiểm soát

Bài tập: Thủ tục kiểm soát

Dưới đây là danh sách các thủ tục kiểm soát được thiết kế trong quy trình bán hàng của công ty TNHH thương mại Rồng Vàng:

1. Tất cả các nghiệp vụ bán chịu có giá trị dưới 10 triệu đồng phải được sự cho phép của trưởng bộ phận kinh doanh. Giám đốc kinh doanh sẽ chuẩn y các nghiệp vụ bán chịu từ 10 triệu trở lên.
2. Giá bán các mặt hàng đều được xác lập trước trên chương trình máy tính. Chỉ có giám đốc bán hàng mới có quyền can thiệp, sửa đổi giá cả trong một số trường hợp ngoại lệ.
3. Tất cả các phiếu gửi hàng cho khách hàng đều phải được đánh số thứ tự trước.
4. Các khiếu nại, cũng như hàng bán bị khách hàng trả lại đều được chuyển đến người phụ trách bán hàng giải quyết.
5. Hàng bán bị trả lại sau khi được chấp nhận sẽ chuyển đến bộ phận nhận hàng. Các mặt hàng này được ghi nhận vào chứng từ được đánh số thứ tự trước, sau đó, sẽ chuyển đến bộ phận kiểm tra chất lượng để kiểm tra lại và đưa ra khuyến nghị về cách thức xử lý phù hợp.

Yêu cầu: Hãy cho biết:

1. Ảnh hưởng (nếu có) của việc thiếu các thủ tục kiểm soát nêu trên đến báo cáo tài chính;

2. Thử nghiệm kiểm soát mà kiểm toán viên cần thực hiện để xác định tính hữu hiệu của các thủ tục kiểm soát nêu trên.

Hướng dẫn giải

Thủ tục kiểm soát 1

Tất cả các nghiệp vụ bán chịu có giá trị dưới 10 triệu đồng phải được sự cho phép của trưởng bộ phận kinh doanh. Giám đốc kinh doanh sẽ chuẩn y các nghiệp vụ bán chịu từ 10 triệu trở lên.

• Ý nghĩa của thủ tục kiểm soát trên.

Để đảm bảo rằng:

– Tất cả các đơn hàng thực hiện đều được phê duyệt.

– Hàng hóa chỉ được cung cấp cho khách hàng trong hạn mức tín dụng bán chịu của khách hàng đó do công ty đánh giá;

– Và nhân viên bán hàng không thể bán chịu quá hạn mức cho khách hàng nhằm lợi ích riêng.

• Ảnh hưởng của việc thiếu thủ tục kiểm soát đến BCTC

– Hàng hóa có thể được bán chịu cho những khách hàng không có khả năng trả nợ (lịch sử tín dụng xấu) và hình thành nợ xấu cho công ty.

– Có thể ảnh hưởng đến khả năng thu hồi công nợ phải thu và ảnh hưởng đến số dư của khoản mục phải thu khách hàng và dự phòng phải thu khó đòi.

• Thử nghiệm kiểm soát KTV cần thực hiện

– KTV phỏng vấn nhân viên bộ phận Bán hàng về chính sách bán hàng;

– Chọn mẫu kiểm tra hồ sơ của các giao dịch bán chịu xem có được phê duyệt đúng thẩm quyền không.

Thủ tục kiểm soát 2

Giá bán các mặt hàng đều được xác lập trước trên chương trình máy tính. Chỉ có giám đốc bán hàng mới có quyền can thiệp, sửa đổi giá cả trong một số trường hợp ngoại lệ.

• Ý nghĩa của thủ tục kiểm soát trên

– Đảm bảo rằng hàng hóa được bán đúng theo mức giá công ty phê duyệt, đảm bảo quá trình bán hàng diễn ra nhanh chóng;

– Tránh rủi ro về việc sai sót hoặc gian lận trong việc điều chỉnh giá của nhân viên

• Ảnh hưởng của việc thiếu thủ tục kiểm soát đến BCTC

– Hàng hóa có thể bị bán sai giá quy định gây tổn thất cho công ty hoặc dẫn đến tranh chấp trong việc không thống nhất giá giữa công ty và khách hàng;

• Thử nghiệm kiểm soát KTV cần thực hiện

– KTV phỏng vấn nhân viên bộ phận bán hàng về Chính sách giá của công ty;

– Chọn mẫu hóa đơn bán hàng, đối chiếu đơn giá với Danh sách giá niêm yết của công ty xem giao dịch bán hàng có tuân thủ đúng mức giá quy định không.

Thủ tục kiểm soát 3

Tất cả các phiếu gửi hàng cho khách hàng đều phải được đánh số thứ tự trước.

• Ý nghĩa của thủ tục kiểm soát trên.

– Đảm bảo tất cả hàng gửi đi đều được theo dõi, ghi nhận đầy đủ.

– Kiểm soát được số lượng đơn hàng xuất đi.

• Ảnh hưởng của việc thiếu thủ tục kiểm soát đến BCTC

– Hàng đã gửi đi cho khách hàng, nhưng chưa được theo dõi, xuất hóa đơn và ghi sổ, đẫn đến các khoản mục Doanh thu, Phải thu khách hàng, Lợi nhuận chưa phân phối… trên BCTC bị ghi nhận không phù hợp so với thực tế

• Thử nghiệm kiểm soát KTV cần thực hiện

– KTV phỏng vấn nhân viên bộ phận Giao hàng về quy trình theo dõi hàng xuất bán.

– Chọn mẫu kiểm tra tính liên tục của các phiếu gửi hàng Thủ tục kiểm soát 4 Các khiếu nại, cũng như hàng bán bị khách hàng trả lại đều được chuyển đến người phụ trách bán hàng giải quyết.

• Ý nghĩa của thủ tục kiểm soát trên.

– Đảm bảo mọi khiếu nại và hàng bán bị trả lại được chuyển đến người nắm được tình trạng của đơn hàng và thực hiện chính sách của công ty liên quan đến hàng bị trả lại;

• Ảnh hưởng của việc thiếu thủ tục kiểm soát đến BCTC

– Khiếu nại, hoặc hàng bán bị trả lại không được giải quyết, hoặc xử lý không kịp thời;

– Trường hợp hàng bán bị trả lại không được ghi nhận kịp thời sẽ làm cho Doanh thu thuần, Giá vốn, Lợi nhuận trên BCTC bị trình bày cao hơn thực tế. Hàng tồn kho sẽ bị trình bày thấp hơn thực tế.

– Hàng lỗi hỏng không được ghi nhận có thể ảnh hưởng đến chi phí bán hàng/chi phí bảo hành sản phẩm và lợi nhuận trong kỳ.

• Thử nghiệm kiểm soát KTV cần thực hiện

– Phỏng vấn nhân viên bán hàng và quan sát thực tế quá trình tiếp nhận và xử lý khiếu nại khách hàng;

– Kiểm tra các hồ sơ để xem người giải quyết khiếu nại có đúng thẩm quyền quy định không. Thủ tục kiểm soát 5 Hàng bán bị trả lại sau khi được chấp nhận sẽ chuyển đến bộ phận nhận hàng. Các mặt hàng này được ghi nhận vào chứng từ được đánh số thứ tự trước, sau đó, sẽ chuyển đến bộ phận kiểm tra chất lượng để kiểm tra lại và đưa ra khuyến nghị về cách thức xử lý phù hợp.

• Ý nghĩa của thủ tục kiểm soát trên.

– Đảm bảo mọi hàng bán bị trả lại đều đã được quản lý, theo dõi, xử lý.

– Chứng từ theo dõi hàng bán bị trả lại có thể sử dụng để đối chiếu với hóa đơn hàng bán bị trả lại và chính sách trả lại hàng của công ty.

• Ảnh hưởng của việc thiếu thủ tục kiểm soát đến BCTC

– Hàng bị trả lại bị bỏ sót, không được theo dõi và xử lý theo quy định công ty dẫn đến chậm trễ phản hồi khách hàng. Hoặc có thể bị cá nhân chiếm dụng vì lợi ích riêng. Và làm cho Doanh thu thuần, Giá vốn, Lợi nhuận trên BCTC bị trình bày cao hơn thực tế. Hàng tồn kho sẽ bị trình bày thấp hơn thực tế.

• Thử nghiệm kiểm soát KTV cần thực hiện

– KTV quan sát quy trình tiếp nhận và xử lý khiếu nại khách hàng.

– Kết hợp chọn mẫu kiểm tra tính liên tục của chứng từ nhập hàng bị trả lại.

\>> Xem thêm video: Ôn thi CPA môn Kiểm toán: Bí quyết đạt điểm cao

Chuyên đề 3: Thực hành kiểm toán với các khoản mục trên BCTC

Bài tập: Thủ tục kiểm toán

Thủ tục kiểm toán Kiểm toán viên (KTV) Hà phụ trách kiểm toán báo cáo tài chính (BCTC) cho công ty Thành Sinh cho niên độ kế toán kết thúc vào 31.12.20X5. Khi xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm, một số sự kiện dưới đây không được ghi nhận hay công bố thông tin trên BCTC của Thành Sinh làm KTV Hà chú ý:

1. Vào 02.02.20X6, một cơn hỏa hoạn lớn thiêu rụi ba (3) kho hàng của Thành Sinh ước tính giá trị hàng hóa bị thiệt hại lên đến 20 tỷ đồng.
2. Vào tháng 11.20X5, Thành Sinh bị khách hàng khởi kiện do vi phạm hợp đồng. Ngày 12.01.20X6, tòa án xét xử và yêu cầu Thành Sinh phải bồi thường cho khách hàng là 500 triệu đồng, Thành Sinh đã chấp nhận mức phạt này.
3. Vào 04.02.20X6, Thành Sinh mua lại một công ty khác cùng ngành. Việc sáp nhập này có thể làm cho Thành Sinh trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh của ngành. Yêu cầu:

Hãy cho biết:

1. Cách xử lý kế toán của Thành Sinh đối với tình huống trên có phù hợp với quy định hiện hành (giả sử số tiền đều là trọng yếu) không, cách thức nào theo bạn là phù hợp.

2. Thế nào là Nợ tiềm tàng, điều kiện để lập dự phòng Nợ tiềm tàng.

3. Thủ tục kiểm toán cần thực hiện để xác định các vụ kiện tụng và tranh chấp liên quan đến đơn vị có thể làm phát sinh rủi ro có sai sót trọng yếu theo yêu câu của chuẩn mực kiểm toán VSA 501.

Hướng dẫn giải

1. Cách xử lý của Thành Sinh có phù hợp quy định kế toán không?

Cách xử lý kế toán của Thành Sinh đối với 3 sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm là chưa phù hợp theo quy định kế toán hiện hành.

Chúng ta sẽ cần xem xét các sự kiện này xem:

– Có cần điều chỉnh hay không?

– Nếu không điều chỉnh thì có cần phải thuyết minh trên BCTC không?

– Sự kiện xảy ra sau khi phát hành BCTC hay không? Nếu đúng thì cả khách hàng và KTV đều không có trách nhiệm điều chỉnh BCTC.

Sự kiện 1: Hỏa hoạn vào 2.2.2016 cung cấp thông tin về giá trị hàng hóa bị tổn thất. Giá trị hàng hóa thiệt hại 20 tỷ là trọng yếu. Sự kiện này phát sinh sau kỳ kế toán năm và không cung cấp thông tin, bằng chứng về sự kiện đã tồn tại trong năm tài chính 31.12.20X5. Theo quy định kế toán:

– Đây là sự kiện không cần điều chỉnh;

– Tuy nhiên vì ảnh hưởng trọng yếu đến công ty. Nên sẽ cần phải được thuyết minh trên BCTC:

+ Nội dung, bản chất của sự việc

+ Ước tính ảnh hưởng của sự việc đến tình hình tài chính của công ty: Phải tính cả các khoản phải thu khác từ bồi thường hoặc chi phí khác.

Sự kiện 2: Quyết định xét xử của tòa án ngày 12.1.2016 cung cấp thông tin xác nhận nghĩa vụ nợ hiện tại của Thành Sinh vào ngày kết thúc kỳ kế toán năm. Công ty đã chấp nhận mức phạt này.

2. Nợ tiềm tàng là gì?

Theo quy định tại Chuẩn mực Kế toán số 18, Nợ tiềm tàng là:

• Nghĩa vụ nợ có khả năng phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra và sự tồn tại của nghĩa vụ nợ này sẽ chỉ được xác nhận bởi khả năng hay xảy ra hoặc không hay xảy ra của một hoặc nhiều sự kiện không chắc chắn trong tương lai mà doanh nghiệp không kiểm soát được; hoặc Nghĩa vụ nợ hiện tại phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra nhưng chưa được ghi nhận vì:
• Không chắc chắn có sự giảm sút về lợi ích kinh tế do việc phải thanh toán nghĩa vụ nợ; hoặc
• Giá trị của nghĩa vụ nợ đó không được xác định một cách đáng tin cậy.

3. Điều kiện để ghi nhận dự phòng nợ phải trả:

• Doanh nghiệp có nghĩa vụ nợ hiện tại (nghĩa vụ pháp lý hoặc nghĩa vụ liên đới) do kết quả từ một sự kiện đã xảy ra;
• Sự giảm sút về những lợi ích kinh tế có thể xảy ra dẫn đến việc yêu cầu phải thanh toán nghĩa vụ nợ;
• Đưa ra được một ước tính đáng tin cậy về giá trị của nghĩa vụ nợ đó.
• Như vậy, Thành Sinh phải điều chỉnh BCTC để phản ánh sự kiện trên: ghi nhận chi phí và khoản nợ phải trả bồi thường vi phạm hợp đồng.

Sự kiện 3: Sự kiện ngày 4.2.2016: Thành Sinh mua lại công ty khác cùng ngành. Và việc sát nhập này có thể ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh của công ty. Sự kiện phát sinh sau không cần điều chỉnh. Tuy nhiên, sự kiện này là trọng yếu, việc không trình bày các sự kiện này có thể ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của người sử dụng khi dựa trên các thông tin của BCTC. Vì vậy doanh nghiệp phải thuyết minh BCTC về: nội dung, số liệu của sự kiện này và ước tính ảnh hưởng về tài chính hoặc lý do không thể ước tính được các ảnh hưởng này.