Cách đọc bài Tiếng gà trưa

Soạn bài Tiếng gà trưa - Mẫu 1

Soạn văn Tiếng gà trưa chi tiết

I. Tác giả

- Xuân Quỳnh sinh năm 1942 và mất năm 1988, tên đầy đủ là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh.

- Quê ở làng An Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây [nay thuộc Hà Nội].

- Bà là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc của Việt Nam, được mệnh danh là nữ hoàng thơ tình yêu của Việt Nam.

- Thơ của Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị, trong sáng của đời sống gia đình và cuộc sống hàng ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm.

- Xuân Quỳnh được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật vào năm 2011.

- Một số tác phẩm tiêu biểu:

• Các tập thơ: Chồi biếc [1963], Hoa dọc chiến hào [1968], Lời ru trên mặt đất [1978], Chờ trăng [1981], Tự hát [1984]. Trong đó có một số bài thơ đặc biệt nổi tiếng: Thuyền và biển, Sóng, Tiếng gà trưa, Thơ tình cuối mùa thu…
• Một số tác phẩm viết cho thiếu nhi: Mùa xuân trên cánh đồng [truyện thiếu nhi, 1981], Bầu trời trong quả trứng [thơ văn thiếu nhi, 1982]...

II. Tác phẩm

1. Hoàn cảnh sáng tác

- Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ.

- Bài thơ được in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào [1968] của Xuân Quỳnh.

2. Thể thơ

• Bài thơ được viết theo thể thơ ngũ ngôn [mỗi câu có 5 chữ].
• Vần được sử dụng linh hoạt.
• Hình ảnh chân thực, bình dị.

3. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1: Từ đầu đến “Nghe gọi về tuổi thơ”. Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Đi qua nghe sột soạt”. Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ.
• Phần 3. Còn lại. Những suy tư của người cháu từ tiếng gà trưa.

III. Đọc - hiểu văn bản

1. Những rung cảm ban đầu của cháu khi nghe tiếng gà trưa

- Hoàn cảnh: Người cháu đang trên đường hành quân, nhìn thấy xóm làng liền ghé vào nghỉ ngơi.

- Âm thanh: tiếng gà “cục tác cục ta”.

- Tâm trạng: điệp từ “nghe” kết hợp với ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “xao động nắng trưa”, “bàn chân đã mỏi”, “trở về tuổi thơ.

=> Tiếng gà trưa trở thành âm thanh gọi về những kỉ niệm tuổi thơ.

2. Tiếng gà trưa gợi về những kỉ niệm tuổi thơ

- Kỉ niệm tuổi thơ bên người bà lần lượt hiện ra qua dòng hồi tưởng của người cháu:

- Hình ảnh: con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng. Đó là hình ảnh thân thuộc, gần gũi với nông thôn.

- Kỉ niệm: người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo âu hồn nhiên rất con trẻ.

- Hình ảnh:

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

=>Thể hiện tình cảm của bà dành cho đứa cháu đầy yêu thương, lo lắng.

3. Những suy tư của người cháu từ tiếng gà trưa

- Ý nghĩa của tiếng gà trưa: mang bao nhiêu hạnh phúc, kỉ niệm về người bà.

- Nghệ thuật điệp từ “vì”:

• “lòng yêu tổ quốc”: lòng yêu nước
• “xóm làng thân thuộc”: yêu quê hương
• “bà ơi cũng vì bà”: tình cảm gia đình

=> Mục đích chiến đấu cao cả, thiêng liêng.

Soạn văn Tiếng gà trưa ngắn gọn

I. Đọc hiểu văn bản

Câu 1. Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì? Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến như thế nào?

- Cảm hứng của tác giả được khơi gợi từ việc trong một lần hành quân đi qua một xóm làng nhỏ, nghe thấy tiếng gà vào buổi trưa đã khơi gợi lại những kỉ niệm tuổi thơ.

- Mạch cảm xúc diễn ra một cách tự nhiên: từ hình ảnh tiếng gà nhớ về người bà tần tảo, để rồi bộc lộ tình yêu với bà và lời khẳng định mục đích chiến đấu cao cả.

Câu 2. Những hình ảnh và kỉ niệm gì trong tuổi thơ đã được gợi lại từ tiếng gà trưa? Qua đó bài thơ đã biểu hiện những tình cảm gì của tác giả?

* Những hình ảnh và kỉ niệm được gợi lại:

- Hình ảnh: con gà mái mơ - mình hoa đốm trắng, con gà mái vàng - lông óng như màu nắng. Đó là hình ảnh thân thuộc, gần gũi với nông thôn.

- Kỉ niệm: người cháu tò mò xem gà đẻ trứng, bị bà mắng “Gà đẻ mà mày nhìn/Rồi sau này lang mặt” khiến đứa cháu lo lắng. Đó là những nỗi lo âu hồn nhiên rất con trẻ.

- Hình ảnh:

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả để đem bán lấy tiền mua quần áo mới cho cháu.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết.

* Tình cảm của nhà thơ: Tình yêu thương người bà sâu sắc.

Câu 3. Em cảm nhận gì về hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ:

- Hình ảnh người bà hiện ra chân thực: Một người bà tần tảo, hết lòng yêu thương lo nghĩ cho con cho cháu.

- Tình cảm bà cháu: sâu nặng, đáng ngưỡng mộ.

Câu 4. Bài thơ làm theo thể 5 tiếng, nhưng có những chỗ biến đổi khá linh hoạt. Em có nhận xét gì về cách gieo vần, về số câu [dòng] thơ trong mỗi khổ? Câu thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại nhiều lần trong bài thơ ở những vị trí nào và có tác dụng ra sao?

- Nhận xét: Cách gieo phần cũng như số câu thơ ở mỗi khổ thơ cũng khá linh hoạt, thường là vần cách [Khổ 1: xa - ta, Khổ 2: trắng - nắng… ].

- Tiếng gà trưa được lặp lại ở: Khổ thơ 2, 3, 4 và khổ cuối. Khi gợi nhớ về những kỉ niệm của tuổi thơ.

- Tác dụng: tạo nhịp điệu cảm xúc cho bài thơ, nhấn mạnh vào hình ảnh “tiếng gà trưa” chính là nguồn cảm xúc khơi gợi cho tác giả.

II. Luyện tập

Cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài thơ.

- Tình cảm của bà dành cho cháu: Người bà tần tảo, chắt chiu nuôi lớn đứa cháu.

• Bà khum soi trứng, chắt chiu từng quả trứng.
• Mùa đông tới, trời trở lạnh, bà lại lo lắng đàn gà sẽ chết đến cuối năm không có gì bán để mua quần áo mới cho cháu.

- Tình cảm của cháu với bà:

• Kính trọng và luôn nhớ về bà bằng lòng biết ơn chân thành.
• Bà là một trong những lý do để cháu chiến đấu đem lại hòa bình cho đất nước cũng là cho bà.

=> Tình cảm bà cháu trong bài thơ vô cùng sâu nặng.

Bài thơ Tiếng gà trưa

• Tiếng gà trưa
• I. Đôi nét về tác giả Xuân Quỳnh
• II. Giới thiệu về bài thơ Tiếng gà trưa
  • 1. Hoàn cảnh sáng tác
  • 2. Thể thơ
  • 3. Bố cục
  • 4. Nhan đề
  • 5. Nội dung
  • 6. Nghệ thuật

Tiếng gà trưa

Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ

Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng
Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng
Này con gà mái vàng
Lông óng như màu nắng

Tiếng gà trưa
Có tiếng bà vẫn mắng
- Gà đẻ mà mày nhìn
Rồi sau này lang mặt!
Cháu về lấy gương soi
Lòng dại thơ lo lắng

Tiếng gà trưa
Tay bà khum soi trứng
Dành từng quả chắt chiu
Cho con gà mái ấp

Cứ hàng năm hàng năm
Khi gió mùa đông tới
Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối
Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới

Ôi cái quần chéo go
Ống rộng dài quét đất
Cái áo cánh trúc bâu
Đi qua nghe sột soạt

*

Tiếng gà trưa
Mang bao nhiêu hạnh phúc
Đêm cháu về nằm mơ
Giấc ngủ hồng sắc trứng

Cháu chiến đấu hôm nay
Vì lòng yêu Tổ quốc
Vì xóm làng thân thuộc
Bà ơi, cũng vì bà
Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ.

Soạn bài Tiếng gà trưa Đọc - Hiểu

Bố cục:

- Phần 1 [khổ 1]: Sự xuất hiện của tiếng gà trưa và việc gợi dậy kí ức tuổi thơ

- Phần 2 [từ khổ 2 đến khổ 6]: Khơi gợi những kỉ niệm thơ ấu của cháu với bà

- Phần 3 [2 khổ còn lại]: Nỗi niềm tâm sự và giấc mơ của người lính

Câu 1. Cội nguồn của cảm hứng bài thơ? Mạch cảm xúc của bài thơ

Ngay từ những câu thơ đầu tiên, người đọc có thể nhận ra được cảm hứng của tác giả được khởi nguồn từ âm thanh vô cùng bình dị và dân dã – tiếng gà trưa nhảy ổ mà người lính – nhân vật trữ tình nghe được trên đường đi hành quân. Âm thanh ấy tuy mộc mạc nhưng đủ sức mạnh gợi dậy cả quãng thời gian tuổi thơ nhiều kỉ niệm.

Mạch cảm xúc trong bài thơ cũng vô cùng tự nhiên nhưng chứa đầy khả năng khơi gợi cảm xúc. Bắt đầu với tiếng gà trưa để gợi lại quãng thời gian tuổi thơ. Từ đó tác giả tái hiện lại hình ảnh người bà tần tảo với tình yêu thương cháu mãnh liệt. Qua đó càng khắc sâu thêm tình cảm với quê hương xứ sở, với những gì nhỏ bé mà gắn bó sâu sắc.

Câu 2. Tiếng gà trưa khơi gợi những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Qua đó thấy được tình cảm gì của tác giả

Tiếng gà trưa là yếu tố khơi gợi khá nhiều những kí ức, hình ảnh liên quan đến tuổi thơ người lính

- Hình ảnh con gà mái mơ bên ổ rơm hồng đầy trứng

- Có những lần từng bị bà mắng vì nhìn gà mái đẻ sẽ bị lang mặt. Vì thế mà người cháu lo lắng soi gương.

- Hình ảnh bà lo lắng mỗi độ gió đông về sương muối làm gà chết. Đàn gà ấy mang hi vọng về tấm quần áo mới cho người cháu. Vậy nên bà chắt chiu từng quả trứng để cháu có cuộc sống ấm no và đủ đầy hơn.

Tình cảm của tác giả được thể hiện qua việc nhớ lại những kí ức đó: Những kí ức về tuổi thơ nghèo khó nhưng đong đầy tình thương bên bà được tác giả tái hiện vô cùng chân thực nhưng thấm đẫm cảm xúc. Qua đó người đọc thấy được tình thương với bà vô cùng sâu nặng. Đồng thời ẩn hiện qua từng câu chữ còn là sự trân trọng với quãng thời gian niên thiếu có bà, có quê hương, có những kỉ niệm khó quên.

Câu 3. Hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu

Hình ảnh người bà không được khắc họa trực tiếp về ngoại hình mà chủ yếu tập trung vào tính cách và tình yêu thương, sự gắn bó với người cháu. Giống như người bà đã xuất hiện trong bài thơ “Bếp lửa” của nhà thơ Bằng Việt, người bà trong “Tiếng gà trưa” đi vào lòng độc giả với những đặc điểm như

- Chịu thương chịu khó [bà nuôi gà và chắt chiu từng quả trứng hồng để lo cho cuộc sống của hai bà cháu, để cho đứa cháu có được thêm tấm áo manh quần mới]

- Thương cháu nhưng vô cùng nghiêm khắc [mắng cháu không được nhìn gà đẻ vì sợ lang mặt]

Qua đó có thể thấy được tình cảm của hai bà cháu vô cùng khăng khít và sâu đậm. Bà thương cháu, vun vén lo lắng cho cháu. Cháu trân trọng, biết ơn bà.

Câu 4. Nhận xét cách gieo vần và số [câu] dòng trong mỗi khổ. Vị trí mà “tiếng gà trưa” được lặp lại và tác dụng của việc lặp lại

Tuy viết theo thể thơ 5 chữ nhưng không cố định. Ngược lại tác giả sử dụng thể thơ 5 chữ linh hoạt với lối gieo vần linh hoạt. Chủ yếu bài thơ sử dụng vần cách.

Câu thơ “Tiếng gà trưa” được điệp đi điệp lại ở vị trí mở đầu tại các khổ 2, 3, 4 và 7. Tiếng gà trưa chính là khởi nguồn cho mạch cảm xúc dâng trào xuyên suốt bài thơ. Nhờ vậy, điệp từ “Tiếng gà trưa” ở đầu các khổ thơ đó có tác dụng lớn trong việc triển khai liền mạch cảm xúc đồng thời tạo điểm nhấn để cảm xúc phát triển mạnh mẽ và da diết hơn.

Soạn bài Tiếng gà trưa