Cảm thụ đoạn thơ dòng sông mới điệu làm sao

Dong song mac ao

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (167 KB, 8 trang )

Hỏi chuyện tác giả bài thơ Dòng sông mặc áo
(Sách giáo khoa Tiếng Việt 4, tập 2, tr. 118)

Sông Bùng - lèn Hai Vai
DÒNG SÔNG MẶC ÁO
Dòng sông mới điệu làm sao
Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha
Trưa về trời rộng bao la
Áo xanh sông mặc như là mới may
Chiều chiều thơ thẩn áng mây
Cài lên màu áo hây hây ráng vàng
Đêm thêu trước ngực vầng trăng
Trên nền nhung tím trăm ngàn sao lên
Khuya rồi sông mặc áo đen
Nép trong rừng bưởi, lặng yên đôi bờ.
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giờ, áo hoa?
Ngước lên bỗng gặp la đà
Ngàn hoa bưởi trắng nở nhoà áo ai
Hà Tĩnh, 1972
NGUYỄN TRỌNG TẠO
Văn tuổi thơ: Xin chào nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo, bài thơ Dòng sông mặc áo có phải viết về
một dòng sông trên quê hương của nhà thơ?
NGUYỄN TRỌNG TẠO: Quê tôi ở Nghệ An, có dòng sông Bùng chảy qua làng rất đẹp. Nhưng
tôi làm bài thơ này khi đã xa làng tôi. Hồi đó tôi có dịp đi qua dòng sông Ngàn Sâu và Ngàn Phố,
đó là hai dòng sông nhỏ chảy qua vùng rừng núi tuyệt đẹp của Hà Tĩnh. Cây cối hai bên bờ soi
bóng xuống dòng sông đẹp như tranh vẽ. Tôi đã nhiều lần đi dọc dòng sông vào buổi sáng, buổi


chiều và buổi tối. Chú ý quan sát thì thấy nước sông như luôn thay màu theo ánh sáng mặt trời,
mặt trăng và cây cối bên sông. Tôi nghĩ dòng sông cũng như con người, và liên tưởng đến những


chiếc áo mà con người luôn thay đổi. Thế là tứ thơ dòng sông mặc áo hiện lên trong tư duy của
tôi, và tôi viết những liên tưởng đó thành thơ.
Văn tuổi thơ: Cách nói dòng sông mặc áo thật hay. Nhà thơ có thể nói thêm đôi điều về ý
nghĩa, cái hay của hình ảnh đẹp này?
NTT: Bài thơ được hình thành theo một tuần tự thời gian: sáng, trưa, chiều, tối, khuya và rạng
sáng vòng quay của một ngày đêm. Lấy ánh sáng của các thời khắc để pha màu cho những
chiếc áo của sông tạo nên những hình ảnh bất ngờ cho bài thơ. Ví dụ buổi nắng lên thì nắng
đang hồng ánh bình minh nên dòng sông mới mặc áo lụa đào, hay ban đêm có trăng sao thì áo
màu nhung tím Còn khi trời sắp sáng khi ta vừa tỉnh giấc mơ màng nhận ra hương thơm của
hoa phảng phất đâu đó, ta bỗng bất ngờ thấy sông mặc áo hoa mà lại là hoa bưởi trắng. Đó là
hoa bưởi bên bờ sông vừa nở đang soi bóng xuống dòng sông. Nhưng có một bất ngờ nữa ở cuối
bài thơ là sự xuất hiện con người mặc áo hoa đi trong rừng bưởi. Áo của sông và áo của người
như hòa vào nhau tạo nên cảm xúc yên bình của sự hòa nhập thiên nhiên với con người: Ngước
lên bỗng gặp la đà/ Ngàn hoa bưởi trắng nở nhoà áo ai. Bài thờ vừa khép lại thì nó lại mở ra
những liên tưởng mới về thiên nhiên và con người. Đó cũng là vẻ đẹp mà bài thơ mang tới.
(Tôi cũng xin lưu ý rằng, bài thơ trong sách giáo khoa bị in sai mấy chữ: Đêm thêu bị in thành
Rèm thêu thì thật vô nghĩa, hoa bưởi trắng in thành hoa bưởi đã. Mong những người soạn
sách cho các năm sau sửa lại mấy từ đã in nhầm).
Văn tuổi thơ: Bài thơ với vần điệu lục bát khiến các bạn nhỏ rất dễ thuộc dễ nhớVì sao nhà
thơ chọn viết về vẻ đẹp của dòng sông quê bằng thể thơ lục bát? Lục bát có phải là thể thơ mà
nhà thơ yêu thích?
NTT: Tôi là nhà thơ chú ý nhiều đến thơ lục bát, cũng đã chủ ý làm mới thể lục bát bằng nhiều
cách như ngắt nhịp theo bậc thang, đảo nhịp hai thành nhịp ba hoặc gieo những từ lơi nghĩa ở
cuối câu, vân vân Nhưng điều tôi quan tam nhất đến thể thơ lục bát là cảm xúc mới. Dòng
sông mặc áo là một tứ thơ mới và độc đáo, lại được sử dụng thể thơ lục bát thì tôi cảm thấy bài
thơ trôi chảy như dòng chảy tự nhiên của sông vậy. Thú thực là tôi cũng không nhớ là tại sao tôi
lại chọn thể lục bát cho bài thơ này, nhưng chắc chắn rằng, cảm xúc của tôi lúc đó đã bảo tôi
phải viết như thế mà thôi. Làm thơ nhiều khi nó tự nhiên vậy đó, như là ý trời vậy.
Văn tuổi thơ: Xin trân trọng cảm ơn Nhà thơ!


1. Các thầy cô và các bạn thân mến!
.
Không chỉ viết cho người lớn, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo còn có khá nhiều bài thơ hay
viết cho tuổi thiếu nhi. Dòng sông mặc áo có thể là một bài thơ viết về một dòng sông
thuộc quê hương Nghệ Tĩnh nơi tác giả sinh ra và lớn lên.
.


Đọc qua bài thơ, chúng ta nhận ra một bức tranh sinh động về dòng sông, chúng ta chiêm
ngưỡng vẻ đẹp một dòng sông hiền hòa suốt một ngày đêm. Đó là dòng sông quê thơ
mộng, thân thương, yểu điệu, duyên dáng, nhí nhảnh, ngộ nghĩnh.
Thầy cô và các em hãy chú ý nhé:
.
Cảnh dòng sông buổi sáng thì: Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha, Ấy thế mà buổi trưa
thì lại: Áo xanh sông mặc như là mới may, buổi chiều thì dòng sông có vẻ hây hây
ráng vàng của ánh hoang hôn, buổi tối trông rõ vầng trăng bơi lặn trên sông và thêm nữa
là trên nền nhung tím muôn ngàn sao lên. Đêm đến, Dòng sông quê hiền lành ngủ yên,
mà cứ Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ. Đoạn thơ này rất hay và rất giàu hình ảnh
đẹp. Khi dạy tập đọc hay ra đề thi về cảm thụ văn học, tôi nghĩ: thầy cô mình nên bám
vào chi tiết này hay biết mấy.
.
Đây là một bài thơ tả cảnh thiên nhiên khá tinh tế. Cũng như bài thơ viết chung cho mọi
người và viết riêng cho thiếu nhi chúng ta. Trong bài thơ này phép nhân hóa, phép ẩn dụ
đã được tác giả sử dụng rất khéo léo tài tình.
.
Nhà thơ Phạm Đình Ân cho rằng:
Mấy câu kết thúc bài thơ cũng rất thú vị. Ấy là tả đến cảnh đêm rồi, bài thơ vẫn chưa
dừng lại mà vẫn tiếp tục mở ra sang sáng hôm sau, với hình ảnh áo mới của sông là hoa
bưởi trắng:
.

Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa
Ngước lên bỗng gặp la đà
Ngàn hoa bưởi trắng nở nhòa áo ai
.
Như vậy bài thơ hứa hẹn tiếp tục một và nhiều vòng quay mới của ngày đêm, đồng nghĩa
với việc dòng sông quê mến yêu vẫn liên tục thay áo mới
.
Phạm Khắc Lập

2.
hoamattroiyeugio 20/04/2011
Con phải viết bài văn tả dòng sông, nhưng đọc các bài văn mẫu thấy dài mà cũng không
hay. Hiện tại mẹ cháu chỉ cho cháu đọc bài thơ của Nguyễn Trọng Tạo để tham khảo. Mẹ
nào có các đoạn nào ngắn, hay thì gửi cho mẹ cháu với nhé.


3.
miso 20/04/2011
Dòng sông mặc áo
(The River Dons A Blouse)
Nguyễn Trọng Tạo
Hà Tĩnh 1972
.
Dòng sông mới điệu làm sao
River, you have such a manner
Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha
As the sun rises, you gracefully don peach-hued silk
Trưa về trời rộng bao la
Come noontime, the sky in its vastness

Áo xanh sông mặc như là mới may
You wear an azure blouse that looks newly sewn
Chiều chiều thơ thẩn áng mây
Evenings, the clouds stroll past
Cài lên màu áo hây hây ráng vàng
Fasten to your blouses shade the blush of a golden evening glow
Đêm thêu trước ngực vầng trăng
Night, you embroider at the moons bosom
Trên nền nhung tím trăm ngàn sao lên
Upon a purple velvet background hundreds of thousands of rising stars
Khuya rồi sông mặc áo đen
Its midnight and dressed in an ebon blouse
Nép trong rừng bưởi, lặng yên đôi bờ.
You hide in the grapefruit forest, silent at your banks
.
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Morning comes, a fragrance flusters me
Dòng sông đã mặc bao giờ, áo hoa?
When did you put on a floral blouse?
Ngước lên bỗng gặp la đà
Lifting my eyes suddenly I encounter the swaying of
Ngàn hoa bưởi trắng nở nhoà áo ai
A thousand grapefruit blossoms, their bloom erasing all other blouses
.
Tôi mới biết đến bài thơ này qua blog của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo. Ông Tạo kể rằng
bài thơ này được giảng dạy trong sách giáo khoa Tiếng Việt 4 với một số chữ in không
đúng.


.

Được đăng bởi tây bụi vào lúc 19:53
Nhãn: thơ

4.
G/v Giang 20/04/2011
MỘT BÀI HỌC
.
Thứ tư ngày 7 tháng 4 năm 2010 Tập đọc :
Dòng sông mặc áo
Tác giả: Nguyễn Trọng Tạo
.
Luyện đọc Tìm hiểu bài * Đọc đúng: Ráng vàng Vầng trăng Điệu Hây hây Ngẩn ngơ Nội
dung Ca ngợi vẻ đẹp của dòng sông quê hương, qua đó thể hiện tình yêu quê hương, đất
nước của tác giả . Khuya rồi, sông mặc áo đen Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa Ngước lên bỗng gặp la đà
Ngàn hoa bưởi trắng nở nhòa áo ai
.
Vì sao tác giả gọi là dòng sông điệu ? Vì dòng sông luôn thay đổi màu sắc giống như
con người đổi màu áo.
Tác giả đã dùng những từ ngữ nào để tả cái điệu của dòng sông ? Từ ngữ: thướt tha,
mới may, ngẩn ngơ, nép, mặc áo hồng, áo xanh, áo vàng, áo đen, áo hoa
Màu sắc của dòng sông thay đổi như thế nào trong một ngày? Hãy tìm những từ ngữ,
hình ảnh nói lên sự thay đổi ấy? Màu sắc của dòng sông thay đổi theo thời gian: nắng lên
( áo lụa đào thướt tha)- trưa về( áo xanh như là mới may)- chiều tối( màu áo hây hây ráng
vàng)- tối( áo nhung tím thêu trăm ngàn sao lên)- đêm khuya( sông mặc áo đen)- sáng ra(
lại mặc áo hoa)
Vì sao tác giả lại nói sông mặc áo lụa đào khi nắng lên, mặc áo xanh khi trưa đến? Cách
nói này làm cho dòng sông trở nên gần gũi, giống con người, làm nổi bật sự thay đổi màu
sắc của dòng sông theo thời gian, màu nắng, màu cỏ cây
Trong bài thơ có rất nhiều hình ảnh thơ đẹp. Em thích nhất hình ảnh nào? Vì sao? Em hãy

nêu nội dung chính của bài? Khi buổi sáng, nắng lên, tỏa nnhững ánh sáng đầu xuống
dòng sông, ta thấy dòng sông có màu đỏ phơn phớt. Trưa đến, trời cao xanh in hình
xuống sông, ta lại thấy dòng sông như có màu xanh ngắt. Cách nói dòng sông mặc áo có
gì hay?
.
Luyện đọc tìm hiểu bài * Đọc đúng: * ĐỌC DIỄN CẢM : Khuya rồi, sông mặc áo đen
Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ Dòng sông đã mặc
bao giờ áo hoa Ngước lên bỗng gặp la đà Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai Toàn bài đọc
với giọng vui, dịu dàng, thiết tha, tình cảm thể hiện niềm vui, sự bất ngờ của tác giả khi
phát hiện ra sự đổi sắc muôn màu của dòng sông quê hương. Nhấn giọng những từ ngữ:


điệu làm sao, thướt tha, bao la, thơ thẩn, hây hây ráng vàng, nép, ngẩn ngơ, áo hoa,
ngước lên, la đà, hoa bưởi, nở nhòa
.
Thách đố! Dòng sông mặc áo Tác giả; Nguyễn Trọng Tạo Nội dung Ca ngợi vẻ đẹp của
dòng sông quê hương qua đó thẻ hiện tình yêu quê hương, đất nước của tác giả . Tập
đọc :
.
Kính chúc quý Thầy Cô giáo và các em vui khoẻ Qua bài thơ, em có cảm nhận gì về dòng
sông quê hương?

5.
miso 20/04/2011
ĐỀ THI TIẾNG VIỆT
Câu 4:
Em thích nhất hình ảnh nào trong bài thơ Dòng sông mặc áo? ( TV4- tập hai), vì sao?
Hãy trình bày cảm nhận đó bằng một đoạn văn ngắn .
Dòng sông mới điệu làn sao
Nắng lên mặc áo lụa đọa thướt tha

Trưa về trời rộng bao la
Áo xanh sông mặc như là mới may
Chiều trôi thơ thẩn áng mây
Cài lên màu áo hây hây ráng vàng
Rèm thêu trước ngực vầng trăng
Trên thềm nhưng tím trăm ngàn sao lên
Khuya rồi, sông mặc áo đen
Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa
Ngước lên bỗng ngặp la đà
Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai
.
Dòng sông mặc áo là một bài thơ viết về dòng sông quê hương. Là một bài thơ tả cảnh
thiên nhiên tinh tế. Rất nhiều từ gợi tả hình ảnh đẹp: ( điệu làm sao, thướt tha, bao la, thơ
thẩn, hhây hây, ráng vàng, ngẩn ngơ, áo hoa, nở nhoà .Hình ảnh nào cũng gợi nét đáng
yêu và sinh động của dòng sông: Cảnh dòng sông buổi sáng thì Nắng lên mặc áo lụa đào
thướt tha; dòng sông vào buổi trưa Áo xanh sông mặc như là mới may; buỏi chiều
Chiều trôi thơ thẩn áng mây- Cài lên màu áo hây hây ráng vàng; đêm đến dòng sông thật
hiền lành ngủ ngon Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ. Bài thơ luôn chuyển động
không ngừng, thay đổi đó là động tác thay áo liên tục của dòng sông trong một ngày đêm
Trong rất nhiều những hình ảnh đáng yêu ấy, em thích nhất hình ảnh kết thúc của bài thơ:


Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa
Ngước lên bỗng ngặp la đà
Ngàn hoa bưởi đã nở nhòa áo ai.
Cứ tưởng rằng bài thơ đã kết thúc khi tả đến cảnh đêm, nhưng không bài thơ vẫn không
dừng lại mà tiếp tục lại mở sang ngày hôm sau với hìmh ảnh bất ngờ: Áo mới của dòng

sông là áo hoa- hoa bưởi trắng. Câu thơ hứa hẹn sự tiếp tục một và nhiều vòng quay mới
của ngày và đêm , cùng đồng nghĩa với việc dòng sông quê mến yêu vẫn luôn tục thay
đổi áo mới.
Bằng nghệ thuật nhân hoá tinh tế của mình, Tác giả đã vẽ ra một dòng sông quê thật đẹp
và duyên dáng như một cô gái..

6.
NHIETDOI 20/04/2011
Từ thời còn cắp sách tới trường nhiều bạn nhỏ chắc vẫn nhớ bài thơ Dòng sông mặc áo
của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo với những phát hiện sinh động và đáng yêu về dòng sông
quê hương:
Sáng ra thơm đến ngẩn ngơ
Dòng sông đã mặc bao giờ áo hoa
Bài thơ đã theo bước trưởng thành bao thế hệ học trò và đến hôm nay nhiều người vẫn
thuộc, vẫn nhớ.
.
NHIỆT ĐỚI

7.
Dao Thai Lai 20/04/2011
Hình ảnh trong từng bài Tập đọc đã giúp tiết học sinh động hơn , HS đỡ buồn ngủ hơn .
Thay cho việc HS chỉ ngồi tìm từ , tìm chi tiết trong bài thì hình ảnh tạo nên sự chú ý , sự
tưởng tượng của các em phong phú hơn . Và bài tập đọc đỡ khô khan, cứng ngắc , buồn
tẻ .
.
Như trong bài Dòng sông mặc áo , tác giả đã chỉ dùng lời vẽ nên các màu sắc thay đổi
của dòng sông như một cô gái làm điệu thay đổi màu áo : hồng , xanh , tím , đen , hoa
Nhưng photoshop sẽ gợi cho HS nhận ra nghệ thuật so sánh tuyệt vời của tác giả . Cuối
tiết học , HS có thể nhìn tranh mà đọc câu thơ một cách chính xác .HS không cần học



nhiều mà vẫn có thể thuộc lòng bài thơ nhanh chóng .Tính tương tác trong việc sử dụng
bài giảng điện tử đã thể hiện rõ trong các hoạt động trên .