Cho trẻ học tiếng anh như thế nào năm 2024

Học tiếng Việt cần cả quá trình bài bản, không lý gì học ngôn ngữ Anh lại có thể đốt cháy giai đoạn hay cắt bỏ bất kỳ công đoạn nào.

Anh Phan Thế Dũng (Fb Thầy Phan Dũng), 38 tuổi, từng giảng dạy ngôn ngữ Anh tại một số quốc gia Đông và Tây Phi trong khuôn khổ chương trình hỗ trợ phát triển giữa Quỹ Dominial Capital và địa phương (Business Education Program). Anh chia sẻ quan điểm về dạy tiếng Anh cho trẻ.

Người Việt học tiếng mẹ đẻ cần cả quá trình dài. Từ lúc lọt lòng đến 6 tuổi, trẻ học từ vựng cơ bản, qua nghe nói thụ động từ ông bà, cha mẹ, môi trường xung quanh, được cái gì tốt cái đó, chưa phải là những thứ đã được chuẩn hóa.

Bắt đầu từ lớp 1, trẻ tập viết chữ, phát âm, tập đọc. Lớp 2, 3 vẫn là các bài học từ ngữ đơn giản và mãi đến lớp 4, 5 trẻ mới học những bài ngữ pháp, làm văn đơn giản. Viết văn thế nào cho hay, diễn đạt sao cho chuẩn phải lên THCS và sau đó là THPT. Nghĩa là để có thể chuẩn hóa câu cú diễn đạt ngay tiếng mẹ đẻ, chúng ta cũng cần quá trình phát triển nhận thức nhất định.

Đối với tiếng mẹ đẻ vốn thuận tiện và dễ dàng đã cần những công đoạn lớp lang bài bản như vậy thì không lý gì ngôn ngữ Anh lại có thể đốt cháy giai đoạn hay cắt bỏ bất kỳ công đoạn nào. Tuy vậy, thực trạng dạy và học tiếng Anh cho con trẻ hiện nay, từ cả phương pháp luận dạy học lẫn yếu tố kỳ vọng từ phía phụ huynh đều có thiên hướng hoặc đốt cháy giai đoạn, hoặc giản lược đi một số khâu quan trọng, ví dụ tập đọc.

Tôi biết có nhà vì kỳ vọng lo lắng mà cho con học từ 2-3 tuổi. Tất nhiên lĩnh vực nào chúng ta cũng có những thần đồng, những đứa trẻ xuất sắc, tiếng Anh cũng không ngoại lệ. Nhưng rõ ràng chúng ta không thể lấy một số ít thần đồng xuất sắc đó làm kiểu mẫu cho số đông con trẻ.

Mấy tuổi học tiếng Anh cũng được nhưng cần nhớ đây phải là quá trình thuần túy học từ vựng cơ bản, qua kênh nghe nói và là quá trình thụ động. Có nghĩa hãy cho trẻ môi trường nghe nói chuẩn (như môi trường tiếng Việt cho trẻ trước 6 tuổi). Giai đoạn này nên kéo dài đến khoảng lớp 5-6.

Tại sao tôi lấy mốc 11, 12 tuổi? Bởi đó mới là lúc trẻ đủ nhận thức để tiếp nhận những bài học ngữ âm và tông giọng đầu tiên, hai thứ mang tính nền tảng cho việc nghe nói tiếng Anh. Chúng sẽ giúp chuẩn hóa phát âm và tông giọng tiếng Anh cho trẻ như cách mà chúng ta chuẩn hóa đánh vần và 6 thanh điệu tiếng Việt ở giờ tập đọc lớp 1. Cùng với đó là những bài học từ pháp giản đơn, nhớ vẹt thuần túy.

Ảnh: Shutterstock.

Sau đó khoảng 1-2 năm, khi 13-14 tuổi, lúc này trẻ đã đủ phát triển khả năng tư duy cũng như vốn kiến thức ngôn ngữ tiếng Việt nhất định để có thể tiếp nhận được những khái niệm của một ngôn ngữ khác. Đó là lúc thích hợp để bắt đầu học cú pháp, tức kiến thức về câu cú, về cụm cũng như các hình thức nối kết, những thứ vốn cần đến tư duy hệ thống và logic.

Nói thêm về giai đoạn đầu tiên, môi trường nghe nói thụ động trước 11-12 tuổi tốt nhất là với người bản ngữ Âu, Mỹ. Nếu không phải trực tiếp ngoài đời thực (với các thầy cô tại trung tâm chẳng hạn) thì có thể qua media (Internet, tivi, video, phần mềm tiếng Anh cho trẻ...) vốn quá sẵn trong thời đại bây giờ, nhưng dứt khoát phải là người bản ngữ.

Một thực tế là việc đánh giá trình độ tiếng Anh tại Việt Nam trên bình diện chính thống (các kỳ thi) thời gian dài chỉ có viết và đọc hiểu, dẫn đến dạy và học hoàn toàn bỏ qua nói và nghe. Khi đã không thi thì giáo viên, học sinh không cần học. Không cần học thì giáo viên không được chuẩn hóa và chú trọng nâng cao kỹ năng nghe nói, không đầu tư biên soạn giáo trình bài bản chuẩn mực để dạy.

Thực tế này chính là nguyên nhân của tình trạng chất lượng thấp và không đồng đều về dạy nghe nói hiện nay, cả trong lớp học tiếng Anh chính thống lẫn trung tâm tư nhân. Phụ huynh không thể đặt cược tương lai con trẻ vào đó để rồi sau này lại giống như chính mình phải vất vả học lại phát âm nghe nói từ đầu, trong khi không phải nhà nào cũng có điều kiện cho con học với người bản địa.

Vậy giải pháp thiết thực nhất ở đây là thế nào? Không ai khác ngoài chính phụ huynh (hoặc tương lai sẽ là phụ huynh) cần vì con mình mà tự trang bị kiến thức. Bạn phát âm tông giọng chuẩn sẽ là môi trường tuyệt vời ngay từ trong nhà cho đứa trẻ của bạn. Một khi bạn phát âm tông giọng chuẩn thì có thể thẩm định được trung tâm nào, thầy cô nào đạt chất lượng để dạy con. Đây đơn thuần chỉ là câu chuyện làm người tiêu dùng thông minh thì phải tự trang bị kiến thức.

Trong thế giới ngày nay, việc học tiếng Anh không chỉ đơn thuần là một kỹ năng bổ ích mà còn trở thành một lợi thế cạnh tranh quan trọng cho tương lai của trẻ. Nhưng đặt ra câu hỏi quan trọng: Làm thế nào để đảm bảo rằng quá trình cho bé học tiếng Anh thực sự mang lại hiệu quả tốt nhất cho con của chúng ta? Thực tế là, việc giúp trẻ phát triển khả năng tiếng Anh không chỉ dựa vào việc đưa họ đến trường lớp hay giao cho họ những sách vở. Để đạt được hiệu quả tốt nhất, chúng ta cần tìm hiểu và áp dụng những phương pháp giáo dục thông minh, cùng với sự tận tâm và sự hỗ trợ của phụ huynh và giáo viên.

Nên cho bé học tiếng Anh từ lúc nào?

Giai đoạn mầm non là thời điểm lý tưởng để cho trẻ bắt đầu học tiếng Anh

Nên cho trẻ học tiếng Anh từ mấy tuổi? Tùy vào điều kiện của mỗi gia đình mà có thể bắt đầu cho trẻ học tiếng Anh sớm hay muộn. Nhưng thời điểm lý tưởng để cho trẻ bắt đầu học tiếng Anh là giai đoạn mầm non – khi trẻ đã có được khả năng giao tiếp ngôn ngữ mẹ đẻ ở một mức độ nhất định và có khả năng cảm âm, bắt chước người bản ngữ nói tiếng Anh một cách hiệu quả nhất, để có thể giao tiếp và phát âm tiếng Anh như người bản xứ.

Nói như thế, không có nghĩa là việc học tiếng Anh sớm hơn hay muộn hơn là bất khả thi. Mỗi trẻ có một năng lực ngôn ngữ khác nhau nên mốc thời gian vàng này vì thế cũng có thể cũng thay đổi. Nhưng nếu gia đình có điều kiện khi con bạn đã sẵn sàng và tỏ ra hứng thú với việc học tiếng Anh, thì hãy bắt đầu tìm một lớp học tiếng Anh cho bé càng sớm càng tốt.

Nên cho bé học tiếng Anh tại trung tâm hay tại nhà?

Nên cho trẻ học tiếng Anh online ngay tại nhà để tiện theo dõi các hoạt động học tập của con và tiết kiệm thời gian đưa đón

Nhiều phụ huynh bối rối, không biết nên cho bé học tiếng Anh tại trung tâm hay cho bé học dưới sự kèm cặp của bố mẹ tại nhà. Câu trả lời không cố định, vì mỗi gia đình có mỗi hoàn cảnh và điều kiện khác nhau, bản thân mỗi phụ huynh cũng có khả năng tiếng Anh và truyền tải kiến thức không giống nhau.

Nếu cha mẹ có vốn tiếng Anh tốt và có nhiều thời gian, họ hoàn toàn có thể sử dụng các giáo trình căn bản đi kèm với các phương tiện truyền thông để dạy tiếng Anh cho bé tại nhà. Họ có thể cho bé xem phim thiếu nhi bằng tiếng Anh, xem Youtube, đọc truyện tiếng Anh cho bé và cùng bé tham gia các hoạt động nhằm phát triển tiếng Anh ngay tại nhà.

Nhiều phụ huynh khác, do bận rộn cũng như chưa tự tin để có thể dạy kèm Anh Văn 1 kèm 1, thì cho trẻ học tiếng Anh tại các trung tâm là một lựa chọn hợp lý. Tất nhiên việc cho trẻ học tiếng Anh tại trung tâm đồng nghĩa với việc bạn phải bỏ thời gian ra đưa đón con, và cũng phải dành thời gian để tìm hiểu, cân nhắc lựa chọn một trung tâm uy tín để chọn mặt gửi vàng cho con mình.

Ngày nay, còn thêm một lựa chọn nữa cho nhiều phụ huynh, đó là cho trẻ học tiếng Anh online ngay tại nhà. Với cách này, phụ huynh vẫn có thể theo dõi các hoạt động học tập của con, tiết kiệm thời gian đưa đón, mà sẽ không phải băn khoăn vì không tự tin về khả năng tiếng Anh của mình.

Nên dạy cho bé học tiếng Anh như thế nào để đạt được hiệu quả tốt nhất

Nên chọn phương pháp dạy học phù hợp với tính cách của bé

Trẻ em có những đặc điểm riêng khác với người lớn khi học tiếng Anh. Vì vậy, việc dạy cho bé học tiếng Anh cũng cần có những đặc điểm cần chú ý để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Cho trẻ tiếp cận ngôn ngữ qua việc nghe

Trẻ học tiếng anh hay bất kỳ một ngôn ngữ nào cũng bắt đầu bằng việc nghe – ngay cả tiếng mẹ đẻ cũng vậy. Bạn có thể cho trẻ nghe các đoạn hội thoại hay các câu tiếng Anh đơn giản, để trẻ làm quen với ngữ âm và lặp lại câu hay đoạn hội thoại đó. Thông qua việc nghe này, trẻ sẽ có thể tự chỉnh sửa và hoàn thiện để phát âm chuẩn xác hơn.

Nếu con bạn còn quá nhỏ để có thể hứng thú với các đoạn hội thoại, thì việc cho trẻ học tiếng Anh thông qua các bài hát đơn giản hay các câu chuyện, phim hoạt hình vui nhộn sẽ hiệu quả hơn. Hãy để bé bi bô lặp lại các câu nói của các nhân vật trong phim hoặc nghêu ngao hát không rõ lời các bài hát tiếng Anh. Dần dần bạn sẽ thấy sự cải thiện khả năng giao tiếp tiếng Anh của bé.

Thiết lập các thói quen hàng ngày liên quan đến tiếng Anh cho trẻ

Thiết lập thói quen học tiếng Anh bằng cách mỗi buổi sáng bạn có thể chào và nói với con “Good morning! Let’s have breakfast!” rồi dọn đồ ăn sáng cho bé

Việc thiết lập các thói quen cho bé học tiếng Anh hàng ngày liên quan đến tiếng Anh sẽ giúp bé ghi nhớ và sử dụng ngôn ngữ này thành thạo hơn mỗi ngày. Ví dụ cứ mỗi buổi sáng bạn có thể chào và nói với con “Good morning! Let’s have breakfast!” rồi dọn đồ ăn sáng cho bé. Sau một vài lần, con sẽ hiểu và quen với hành động chào và ăn sáng bằng câu tiếng Anh đó. Các hành động hay câu nói lặp đi lặp lại hàng ngày sẽ giúp kích thích trí nào của bé và giúp bé ghi nhớ tiếng Anh một cách tự nhiên mà không cần gò ép.

Cho bé học tiếng Anh bằng phương pháp tiếp cận tương tác

Sự tương tác là nền tảng của giao tiếp, và để giúp bé học tiếng Anh hiệu quả, phương pháp tiếp cận tương tác sẽ hỗ trợ bé rất nhiều. Trẻ có thể tương tác với giáo viên, với cha mẹ, với bạn học hoặc với các thiết bị công nghệ trong quá trình học tiếng Anh. Sự tương tác này sẽ giúp bé phải suy nghĩ, phải nghe và nói, từ đó phát triển khả năng tiếng Anh của trẻ.

Cha mẹ có thể cùng trẻ tương tác với giáo viên thông qua các thiết bị công nghệ trong quá trình học tiếng Anh

Tóm lại, việc cho bé học tiếng Anh là một bước quan trọng trong hành trình phát triển của trẻ. Để đạt được hiệu quả tốt nhất, phụ huynh cần xem xét kỹ về lộ trình học, tạo môi trường thích hợp và linh hoạt, cũng như sử dụng phương pháp học phù hợp với khả năng và sở thích của trẻ. Bằng việc đồng hành, khích lệ và tạo sự hứng thú, phụ huynh có thể giúp con phát triển khả năng tiếng Anh một cách tự nhiên và hiệu quả, mở ra cơ hội tương lai rộng mở.