Phân tích các đang bán lẻ dược phẩm
Bán lẻ dược phẩm: cuộc đua kỳ thú Hồ Nguyên Thảo (KTSG) – Trên thị trường bán lẻ dược phẩm trong nước hiện nay, bên cạnh hàng chục ngàn nhà thuốc truyền thống, có những chuỗi nhà thuốc hình thành từ thập niên 1980, cũng có chuỗi mới hoạt động chưa đầy 10 năm nhưng lại phát triển với tốc độ chóng mặt, và có cả những nhà thuốc trực tuyến, nhà thuốc thông minh song hành với các nền tảng kết nối giữa các hãng dược với các hiệu bán lẻ.
Thị trường bán lẻ dược phẩm được xem là tiềm năng tiếp tục thu hút các tay chơi muôn hình vạn trạng. Đầu tiên là các nhà thuốc đơn lẻ do tư nhân sở hữu. Kế đến là các chuỗi cửa hàng – từ vài cửa hàng cho đến vài chục cửa hàng, như chuỗi Mỹ Châu, Trung Sơn, Eco Pharmaceuticals, Phano, An Khang… Còn có cả những thương hiệu nước ngoài như Matsumoto Kiyoshi, Watsons, Guardian, Yves Rocher… Và nổi bật lên trong cuộc đua tranh hiện nay là cuộc đua giữa hai chuỗi Long Châu và Pharmacity. Cuộc đua song mã Với Long Châu, kể từ khi được FPT Retail mua lại vào năm 2017, chuỗi này từ 8 nhà thuốc ban đầu đã bứt lên với 300 cửa hiệu như đã tuyên bố hôm 7-7 vừa qua. Ngay từ đầu cuộc mua bán, FPT Retail đã đặt ra cho Long Châu một chiến lược phát triển bài bản. Ban đầu, họ chú trọng các địa điểm cửa hàng nằm ở các góc giao lộ, gần chợ, gần bệnh viện hay khu dân cư, rồi theo sau mới là việc mở mới các cửa hàng quy mô nhỏ hơn. Song song đó còn có một kế hoạch uyển chuyển, đó là sẽ chuyển đổi các FPT Shop khi cần kíp. Với chiến lược này, Long Châu nhắm tới mục tiêu 400 và có thể là 500 cửa hiệu vào cuối năm nay mà không phải mất quá nhiều công sức và thời gian tìm kiếm mặt bằng. Long Châu không áp dụng chính sách thống nhất giá trên toàn bộ hệ thống mà bán giá rẻ hơn tại những vùng có thu nhập thấp hơn. Bởi chuỗi này xác định đối thủ chính là các nhà thuốc đơn lẻ có giá bán linh hoạt ở khắp nơi. CEO FPT Retail Nguyễn Bạch Điệp chia sẻ một góc nhìn kinh doanh: “Biên độ lợi nhuận có thể thấp lúc đầu nhưng hiệu quả sẽ tăng khi mở rộng quy mô”. Hiện Long Châu đạt doanh số trung bình hàng tháng 136.000 đô la Mỹ/mỗi cửa tiệm, bỏ xa các đối thủ khác, nhờ lợi thế số lượng đầu thuốc trong kho hàng (SKU) nhiều gấp 6-7 lần các nhà thuốc khác. Cũng theo bà Nguyễn Bạch Điệp, mặt hàng thuốc chiếm 58% doanh thu của Long Châu nhưng chỉ đóng góp 35% lợi nhuận, trong khi thực phẩm chức năng chiếm khoảng 30% doanh thu nhưng mang lại 49% lợi nhuận. “FPT Retail từng kỳ vọng Long Châu hòa vốn ở giai đoạn 2021-2022 và bắt đầu có lãi từ năm 2023. Nhưng trên thực tế, 90% số nhà thuốc đã mở cửa trên sáu tháng có lợi nhuận ngay trong quí 1 năm nay”, bà Điệp cho biết. Chính thế mạnh công nghệ của FPT đã hỗ trợ mạnh mẽ sự bành trướng của Long Châu thông qua việc xây dựng hệ thống dữ liệu giúp Long Châu nhận biết xu hướng, quản lý và cơ cấu đầu thuốc trong kho hiệu quả. Ngoài ra, khi bán hàng trong mùa dịch Covid-19, chuỗi này có sự lưu ý gia tăng tương tác với khách hàng qua nền tảng mạng xã hội Facebook về các vấn đề dinh dưỡng, bảo vệ sức khỏe, cách phòng ngừa nhiễm bệnh. Trong khi đó, đối thủ lớn của Long Châu là chuỗi Pharmacity đang có khoảng 600 cửa hàng và đã tuyên bố sẽ mở thêm “mỗi ngày hai cửa hàng” để đạt mục tiêu 1.000 hiệu thuốc vào cuối năm nay. Xa hơn, Pharmacity nhắm tới mức doanh số 1,5 tỉ đô la vào năm 2025 khi chuỗi vươn tới con số 5.000 nhà thuốc ở khắp 63 tỉnh, thành trên cả nước để 50% dân số có thể đến một hiệu thuốc Pharmacity chỉ trong vòng 10 phút lái xe. Pharmacity cũng đang nuôi nhiều tham vọng, như xây một hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe bao gồm các dịch vụ tư vấn y tế, tiêm chủng, xét nghiệm và chẩn đoán, tư vấn dinh dưỡng; hợp tác với các công ty bảo hiểm cung cấp các sản phẩm bảo hiểm phù hợp cho khách hàng; ra mắt một “siêu ứng dụng” cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau bao gồm e-pharmacist (dược sĩ trực tuyến), e-doctor (bác sĩ trực tuyến), lưu trữ hồ sơ sức khỏe, đặt xe cấp cứu, và ứng dụng truy xuất. Chris Blank – nhà sáng lập kiêm CEO Pharmacity – nhận định: “Khi điều kiện sống được cải thiện thì nhu cầu về chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là về dược phẩm sẽ tăng theo cấp số nhân”. So với các chuỗi khác, hiện Pharmacity có giờ mở cửa khá dài, từ 6 giờ sáng đến 11 giờ 30 đêm, chưa kể hai tiệm ở đường Hai Bà Trưng (quận 1, TPHCM) và Thảo Điền (quận 2, TPHCM) mở cửa 24/7. Trong bối cảnh giãn cách xã hội do dịch bệnh, Pharmacity còn bán hàng trên trang mạng, trang Facebook, điện thoại và ứng dụng Extracare và cam kết giao hàng tận nơi. Sự tham gia của startup công nghệ Với đa dạng hình thức bán hàng của các hiệu thuốc hiện nay: bán tại cửa hàng (offline), bán qua mạng (online) hoặc kết hợp cả hai, các startup cung cấp giải pháp công nghệ có nhiều dư địa phát triển. Tech Moss với phần mềm giúp các nhà thuốc truyền thống có quy mô nhỏ chuyển đổi số nhằm quản lý việc kinh doanh dễ dàng hơn. Hay MedLink, BuyMed tạo các nền tảng kết nối các hãng dược với các hiệu thuốc nhỏ lẻ trên toàn quốc. BuyMed đang nổi bật khi liên tục gọi được vốn từ các quỹ đầu tư. Họ đã nhận được khoảng 3 triệu đô la từ các vòng gọi vốn tiền Serie A, và vừa được Google chọn vào danh sách hỗ trợ tăng tốc. Hiện các hiệu thuốc nào tham gia vào mạng lưới của BuyMed thì sẽ được gắn logo BuyMed như kiểu Tripavisor đang làm trong mảng du lịch. Logo này xem như sự bảo chứng nguồn thuốc đạt chuẩn thông qua mạng lưới BuyMed. Trong tầm nhìn của Hoàng Nguyễn – nhà đồng sáng lập BuyMed sức mạnh của công nghệ sẽ lấn lướt cả sức mạnh của quy mô. Do vậy, anh muốn dùng công nghệ để cùng với mọi người tiến lên phía trước. Ngoài việc mở rộng mạng lưới trong nước, BuyMed đang tính chuyện thâm nhập vào thị trường khối ASEAN. Hoàng nói: “Thị trường dược phẩm các nước Đông Nam Á tương đối giống nhau. Có thể Thái Lan có những hãng dược nổi tiếng hơn và các nhà phân phối lớn hơn Việt Nam, nhưng chủ các hiệu thuốc nhỏ lẻ thì vẫn gặp những khó khăn tương tự như các hiệu thuốc ở Việt Nam. Tôi nghĩ chúng tôi có cơ hội lớn ở Thái Lan cũng như ở các nước khác như Malaysia, Indonesia và Philippines”. Ai chiếm ưu thế? Theo báo cáo của hãng nghiên cứu và tư vấn Ken Research, tốc độ lão hóa dân số tại Việt Nam đang gia tăng và tuổi trung bình sẽ đạt 42,1 tuổi vào năm 2050. Như vậy, chi tiêu cho dược phẩm và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe sẽ ngày càng phình ra. Với tốc độ tăng trung bình hơn 14%/năm trong thập niên vừa qua, hiện giá trị thị trường này ở Việt Nam khoảng 7,5 tỉ đô la, nhưng mảng bán lẻ chỉ chiếm 30% (tỷ lệ này ở Brazil là 64%, ở Philippines là 80%). Để dự đoán “ai” sẽ chiếm ưu thế trong cuộc đua trên thị trường bán lẻ dược phẩm Việt Nam, hãng chứng khoán Rồng Việt đã chỉ rằng: “Đó không phải là các chuỗi nhà thuốc hiện đại mà là các hiệu thuốc đơn lẻ của tư nhân. Họ có những ưu điểm như tiền thuê mặt bằng thấp, chi phí điều hành thấp, sự linh động cao, chủ hiệu thuốc trực tiếp trò chuyện và tư vấn khách hàng…”. Hiện Việt Nam có khoảng 57.000 nhà thuốc tư nhân đơn lẻ trên cả nước.
Khách mua thuốc tại Nhà thuốc Long Châu, thành phố Vĩnh Yên (Vĩnh Phúc). (Ảnh: Hoàng Hùng/TTXVN) Giới phân tích nhận định, xu hướng già hóa dân số sẽ thúc đẩy nhanh sự phát triển của ngành chăm sóc sức khỏe. Bên cạnh đó, dịch COVID-19 đẩy nhanh sự tăng trưởng ngành dược, nhất là các mô hình hiện đại như chuỗi nhà thuốc. Nhận thấy tiềm năng lớn của ngành dược, nhiều công ty bán lẻ hàng đầu đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực này nhằm tìm kiếm cơ hội tăng trưởng. Cuộc đua thị phần Các doanh nghiệp đầu ngành bán lẻ đang bước vào cuộc đua mới trong lĩnh vực dược phẩm. Vào tháng 11/2021, Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động (mã chứng khoán: MWG) đã mua 1,294 triệu cổ phiếu của Công ty cổ phần Bán lẻ An Khang (Nhà thuốc An Khang), với giá trị là 52,2 tỷ đồng, nâng sở hữu từ 49% lên 100% chuỗi Nhà thuốc An Khang. Theo đó, Công ty cổ phần Bán lẻ An Khang đã trở thành công ty con của Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động. Hiện, doanh số mỗi nhà thuốc trên tháng đạt khoảng hơn 500 triệu đồng, bắt đầu chạm ngưỡng hòa vốn. Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động xây dựng một số mô hình An Khang mới nhằm tăng doanh thu và tối ưu hóa chi phí mỗi cửa hàng, đồng thời doanh nghiệp sẽ tăng nhanh số cửa hàng trong 2022. Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động Nguyễn Đức Tài chia sẻ doanh nghiệp nâng tỷ lệ sở hữu tại An Khang lên 100% để chuẩn bị tăng tốc trong tương lai khi ngành thuốc đang có các cơ hội phát triển tích cực sau đại dịch. Theo ông Nguyễn Đức Tài, ngành thuốc đang chuyển dịch từ thuốc chữa bệnh sang các sản phẩm phòng bệnh, bảo vệ sức khỏe như vitamin, thuốc bổ. Đây là giai đoạn phù hợp để mô hình nhà thuốc tăng trưởng. Một doanh nghiệp bán lẻ đang đầu tư mạnh mẽ cho chuối nhà thuốc cần nhắc tới đó Công ty cổ phần Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FPT Retail) - thành viên của Tập đoàn FPT. Hiện nay, FPT Retail đang dẫn trước Công ty cổ phần Đầu tư Thế giới Di động trong cuộc đua chuỗi nhà thuốc. Từ một doanh nghiệp bán lẻ các sản phẩm kỹ thuật số di động, năm 2017, FPT Retail đã đầu tư vào chuỗi nhà thuốc Long Châu với tham vọng dẫn đầu ngành bán lẻ dược phẩm. Hiện, doanh số trên mỗi nhà thuốc của FPT Retail đạt xấp xỉ 10 tỷ đồng. FPT Retail sẽ đẩy nhanh tốc độ mở mới thêm 200-300 cửa hàng trong 2022. Công ty cổ phần Chứng khoán Phú Hưng (PHS) dự kiến từ năm 2023, mức lãi của Long Châu sẽ đáng kể và ổn định hơn. [Ngành dược phẩm phát minh Việt Nam nhiều tiềm năng] Công Ty cổ Phần Dược Phẩm Pha No (Phano Pharmacy) sau nhiều năm “im hơi lặng tiếng” đã không thể bỏ lỡ cơ hội khi quyết định hợp tác với Công ty Cổ phần Tập đoàn MaSan (mã chứng khoán: MSN) và trở thành một phần của chuỗi siêu thị và cửa hàng tiện lợi WinMart và Winmart+. Theo Phano Pharmacy, việc tích hợp chuỗi nhà thuốc VM-Phano Vmart vào hệ sinh thái Winmart nhằm tiếp cận thế hệ khách hàng trẻ trung với nhịp sống năng động. Là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực phân phối các sản phẩm công nghệ tại Việt Nam, Công ty cổ phần Thế giới số (mã chứng khoán: DGW) cũng quyết định đầu tư ngành dược phẩm. Năm 2021, doanh nghiệp này đã rót 8,9 tỷ đồng để mua 36,01% cổ phần tại Công ty cổ phần Dược phẩm Đại Tín (Đại Tín Pharma). Hiện công ty phân phối các sản phẩm dược chuyên cho các bệnh về xương khớp, tim. Kênh bán hàng chủ lực của doanh nghiệp là bệnh viện, nhưng trong tương lai, doanh nghiệp sẽ tập trung mở rộng phân phối sản phẩm cho các chuỗi nhà thuốc và các cửa hàng thuốc nhỏ lẻ, với mục tiêu nằm trong top 3 nhà phân phối dược phẩm lớn nhất Việt Nam vào năm 2025. Hiện nay, doanh nghiệp bán lẻ không chỉ cạnh tranh với nhau mà đây còn là “cuộc chiến” thị phần quyết liệt với đại gia ngành dược đã có thương hiệu. Được thành lập từ cuối năm 2011, Công ty cổ phần Dược phẩm Pharmacity (Pharmacity) đang dẫn đầu số lượng nhà thuốc, chiếm thị phần 8%. Các chuỗi nhà thuốc đang chạy đua mở rộng mạng lưới và nhận diện thương hiệu, hướng đến các sản phẩm người tiêu dùng mong muốn gồm: thuốc trị COVID-19, thực phẩm chức năng, sản phẩm làm đẹp… và ưu tiên chuyển đổi số hóa để giành thị phần. Pharmacity tham vọng mở 5.000 cửa hàng vào năm 2025 và sẽ xây dựng Pharmacity App để kết nối 7 triệu khách hàng thân thiết với các bác sỹ, phòng khám, bệnh viện, các công ty bảo hiểm. Gà đẻ trứng vàng Theo Công ty cổ phần Chứng khoán Phú Hưng (PHS), số lượng các nhà thuốc truyền thống hiện vào khoảng 57.000, chiếm vào khoảng 85% thị trường, 15% còn lại là chuỗi nhà thuốc hiện đại. Doanh số bán lẻ dược phẩm của Việt Nam chỉ đạt 30% trong tổng doanh thu ngành dược, trong khi tỷ lệ này ở Brazil là 64% và Philippines là 80%. Chuỗi nhà thuốc có lợi thế nguồn vốn, quy trình quản lý và cách tối ưu chi phí tốt đang được xem là “gà đẻ trứng vàng." Công ty chứng khoán này cũng chỉ ra những yếu tố là động lực tăng trưởng của ngành dược. Cụ thể PHS cho biết Việt Nam bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa từ năm 2017. Hiệu thuốc Long Châu, Bắc Ninh. (Ảnh: Đinh Văn Nhiều/TTXVN)Theo Ngân hàng Thế giới (World Bank), quá trình già hóa dân số tại Việt Nam sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian rất ngắn, dự kiến hoàn tất trước năm 2040. Dân số Việt Nam đang già đi với tốc độ nhanh chưa từng có. So với các quốc gia khác, Việt Nam chỉ mất 18 năm để dân số trên 65 tuổi tăng từ 7% lên 14% dân số, ngắn hơn so với Thái Lan, Nhật Bản, Australia và Pháp. Giai đoạn 2026-2039, Việt Nam bước vào thời kỳ già hóa dân số. Dân số từ 65 tuổi trở lên sẽ vượt 15% tổng dân số vào năm 2039. Theo Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), dân số trên 60 tuổi sẽ là 21 triệu người, tương đương 20% tổng dân số vào năm 2038 và 27 triệu người, tương đương 25% tổng dân số vào năm 2050. Trung bình một người từ 65 tuổi trở lên ở Việt Nam mắc ít nhất 3 bệnh, còn những người trên 80 tuổi thì trung bình mỗi người mắc 6,9 bệnh. Hiện nay, chi phí khám chữa bệnh của người cao tuổi cao gấp từ 7-10 lần người trẻ. Bên cạnh đó, dịch COVID-19 đẩy nhanh sự tăng trưởng toàn ngành dược, nhất là các mô hình hiện đại như chuỗi nhà thuốc. Trong báo cáo thị trường mới nhất của công ty nghiên cứu thị trường Kantar, nhóm hàng chăm sóc cá nhân; trong đó có chăm sóc sức khoẻ và dược phẩm có tốc độ tăng trưởng hai chữ số trong thời kỳ dịch bệnh. Mức chi tiêu thuốc bình quân đầu người đạt tốc độ tăng trưởng 14%/năm trong giai đoạn 2021-2027. Bên cạnh đó, theo nghiên cứu mới công bố của tổ chức phi chính phủ World Data Lab, Việt Nam sẽ có thêm 23,2 triệu người thuộc tầng lớp trung lưu vào năm 2030, đứng thứ 3 Đông Nam Á, dẫn đến đến nhu cầu chi tiêu chăm sóc sức khỏe nhiều hơn, phân khúc dược phẩm cao cấp cũng dần có chỗ đứng mới./. Văn Giáp (TTXVN/Vietnam+) |