Thành phần của dịch mạch gỗ và mạch rây

Nước được vận chuyển ở thân chủ yếu

Tế bào mạch gỗ của cây gồm

Thành phần chủ yếu của dịch mạch gỗ gồm chủ yếu:

Động lực của dịch mạch gỗ từ rễ đến lá

Áp suất rễ được thể hiện qua hiện tượng:

Chất nào tham gia chủ yếu vào dòng vận chuyên trong mạch rây?

Động lực của dịch mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa

Tại sao mạch gỗ là các tế bào chết?

Tại sao mạch rây phải là tế bào sống?

Thành phần chủ yếu của dịch mạch rây là

Dòng mạch gỗ [Xilem - dòng đi lên]: vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.

Cấu tạo mạch gỗ

Tế bào mạch gỗ gồm các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống.

Đặc điểm cấu tạo:

+ Tế bào không có màng và bào quan tạo nên các tế bào rỗng → làm cho lực cản dòng chất thấp.

+ Vách thứ cấp được linhin hóa bền vững chắc và chịu nước → giúp chịu được áp suất nước.

+ Vách sơ cấp mỏng và thủng lỗ → giúp dòng chất được vận chuyển qua các tế bào

Thành phần dịch mạch gỗ

Chủ yếu là nước và ion khoáng. Ngoài ra còn có các chất hữu cơ được tổng hợp từ rễ [a. amin, amit, vitamin …]

Động lực đẩy dòng mạch gỗ

Là sự phối hợp của 3 lực: lực đẩy [áp suất rễ], lực hút [do thoát hơi nước ở lá] và lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và lực bám với thành mạch gỗ

Dòng mạch rây [dòng đi xuống]: vận chuyển các chất hữu cơ được quang hợp từ lá đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ trong rễ, hạt, củ, quả …

Cấu tạo của mạch rây

Mạch rây gồm các tế bào sống là tế bào ống rây và tế bào kèm.

Thành phần của dịch mạch rây

Chủ yếu là đường saccarozơ, các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác [như ATP], một số ion khoáng được sử dụng lại, đặc biệt rất nhiều kali làm cho mạch rây có pH từ 8.0-8.5.

Động lực của dòng mạch rây

+ Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn [lá] và cơ quan chứa [rễ, củ, quả …]

+ Mạch rây nối các tế bào của cơ quan nguồn với các tế bào của cơ quan chứa giúp dòng mạch rây chảy từ nơi có áp suất thẩm thấu cao đến nơi có áp suất thẩm thấu thấp.

Câu hỏi :Thành phần của dịch mạch gỗ

A. Axitamin và vitamin

B. Nước và các ion khoáng

C. Axit và hoocmon

D. Xitokinin và ancaloit

Trả lời:

Đáp án B.Thành phần của dịch mạch gỗ gồm chủ yếu là nước và các ion khoáng. Ngoài ra còn có một phần ít là các chất hữu cơ hòa tan trong nước.

Hãy cùng Top lời giải tìm hiểu chi tiết và mạch gỗ nhé!

1. Mạch gỗ là gì?

- Là một loại mạch vận chuyển nước và ion khoáng ở cây trên cạn.Đây là mô dẫn truyền chất lỏng từ phía dưới [rễ] lên phía trên [thân và lá] của thực vật, tương tự như mạch máu ở động vật.

2. Mạch gỗ được cấu tạo từ

- Mạch gỗ là tập hợp các tế bào đã chết, hoá gỗ. Tế bào mạch gỗ gồm hai loại chính là quản bào và mạch ống.Quản bào là các tế bào hình dài, xếp thành hàng thẳng đứng và gối đầu lên nhau. Mạch ống là các tế bào ngắn, có vách hai đầu đục lỗ.

- Những tế bào cùng loại nối liền với nhau tạo thành ống dẫn hình trụ kéo dài từ rễ lên thân và đến lá cây.

- Các tế bào này nối với nhau theo kiểu “đuôi” tế bào trên nối liền với “đầu” tế bào dưới thành ống, đồng thời các ống kề nhau nối với nhau qua nhiều lỗ bên. Kiểu nối này giúp cho một tế bào bị tắc, thì dòng dịch của mạch gỗ vẫn chuyển lên qua các lỗ bên và ngược lại.

3. Phân bố

- Xếp vòng: ở phần gỗ sớm, lỗ mạch có đường kính lớn hơn hẳn và xếp vòng, ở phần gỗ muộn, lỗ mạch nhỏ hơn hẳn và xếp phân tán rải rác. Dựa vào đặc điểm phân bố này có thể dễ dáng phân biệt gỗ sớm và gỗ muộn.

- Xếp phân tán: ở gỗ sớm hoặc gỗ muộn, lỗ mạch có đường kính xấp xỉ nhau và xếp rải rác phân tán. Chỉ có 1 cấp đường kính ở cả gỗ sớm và gỗ muộn, do vậy khó khăn khi phân biệt gỗ

- Xếp trung gian: ở phần gỗ sớm, lỗ mạch có đường kính lớn hơn và có xu hướng xếp vòng, kích thước lỗ mạch giảm dần từ gỗ sớm đến gỗ muộn. Ở phần gỗ muộn lỗ mạch xếp rải rác phân tán. Khó phân biệt rõ danh giới gỗ sớm và gỗ muộn

4. Các hình thức tụ hợp của lỗ mạch

- Đơn: Các lỗ mạch đứng đơn độc riêng lẻ.

- Kép: Các lỗ mạch đứng cạnh nhau, tạo vách chung, chúng thường bị ép dẹp, tạo thành hàng thẳng đứng.

- Nhóm: Các lỗ mạch đứng gần nhau nhưng không bị ép dẹp thành hàng thẳng đứng.

- Dây: các lỗ mạch đơn, kép, nhóm đứng gần nhau tạo thành hàng đứt đoạn, hàng này theo hướng tia gỗ thì là dây xuyên tâm, theo hướng vòng nắm sẽ là dây tiếp tuyến.

5. Động lực đẩy dòng mạch gỗ

- Lực đẩy [áp suất rễ]:Sự trao đổi chất của rễ đã tạo ra các chất làm tăng nồng độ trong tế bào do đó tăng sự hút nước.Hiện tượng ứ giọt và rỉ nhựa đều do áp suất rễ gây nên.

- Lực hút do thoát hơi nước ở lá: Quá trình thoát hơi nước ở lá làm cho nước ở lá luôn bị mất gây ra tình trạng thiếu nước thường xuyên trong tế bào, do đó làm động lực cho sự hút nước liên tục từ đất vào rễ. Thoát hơi nước là động lực chủ yếu của sự hút nước vào rễ.

- Lực kiên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ: Nhờ có lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ tạo thành cột nước đảm bảo dòng mạch gỗ liên tục trong cây.

6. Phân biệt mạch gỗ và mạch rây

- Cấu tạo:

• Mạch gỗ : bao gồm mạch ống và quản bào.
• Mạch rây: bao gồm ống rây và tế bào kèm

- Đặc điểm:

• mạch gỗ : gồm các tế bào chết, không có màng và các bào quan. vách tế bào được linhinhóa nên bền chắc. đầu cuối và vách bên có các lỗ nhỏ
• mạch rây: gồm các tế bào sống, có màng và các bào quan. tế bào rây không nhân,tế bàokèm có nhân và nhiều ti thể.

- Tác dụng:

• mạch rây dẫn truyền chất khoáng và nước lên các bộ phận của cây : thân , cành , lá
• mạch gỗ dẫn truyền chất hữu cơ [ thành phẩm của quá trình quang hợp] xuống rễ.

So sánh dòng mạch gỗ và dòng mạch rây

CÂU HỎI: So sánh dòng mạch gỗ và dòng mạch rây?

LỜI GIẢI: 

Cùng Top lời giải mở rộng kiến thức về dòng mạch gỗ và dòng mạch rây nhé!

1. Các dòng vận chuyển vật chất trong cây

Trong cây có các dòng vận chuyển vật chất sau:

- Dòng mạch gỗ [còn gọi là Xilem hay dòng đi lên]: vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây. Đặc điểm: vận chuyển ngược chiều trọng lực và có lực cản thấp.

- Dòng mạch rây [dòng đi xuống]: vận chuyển các chất hữu cơ và các ion khoáng di dộng như K+, Mg2+… từ các tế bào quang hợp trong phiến lá vào cuống lá rồi đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ trong rễ, hạt, củ, quả … Đặc điểm: vận chuyển xuôi theo chiều trọng lực và có lực cản.

2. Mối quan hệ giữa dòng mạch gỗ và dòng mạch rây

- Dòng mạch gỗ và dòng mạch rây là 2 con đường dẫn truyền các chất không hoàn toàn độc lập trong cây.

- Nước có thể từ mạch gỗ sang mạch rây và từ mạch rây sang mạch gỗ theo con đường vận chuyển ngang

3. Bài tập

Câu 1. Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ đến lá.

Hướng dẫn

- Mạch gỗ gồm các tế bào quản bào và mạch ống đều là các tế bào chết, rỗng, không có màng và không có bào quan → không hình thành lực cản dòng vận chuyển và không hao tổn năng lượng trong quá trình vận chuyển.

- Thành tế bào được linhin hóa bền vững → chịu được áp lực của nước trong vận chuyển

- Cách sắp xếp hợp lý giúp dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá:

+ Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên đến tận các tế bào nhu mô của lá, tạo thuận lợi cho dòng vận chuyển nhựa nguyên di chuyển bên trong.

+ Các ống xếp sít nhau cùng loại [quản bào – quản bào, mạch ống – mạch ống] hay khác loại [quản bào – mạch ống] theo cách lỗ bên của một ống sít khớp với lỗ bên của ống bên cạnh, đảm bảo cho dòng vận chuyển bên trong được liên tục nếu một số ống nào đó bị hư hỏng hay bị tắc và cũng là con đường cho dòng vận chuyển ngang.

Câu 2. Động lực nào giúp dòng nước và ion khoáng di chuyển từ rễ lên lá?

Hướng dẫn

- Động lực giúp dòng nước và ion khoáng di chuyển từ rễ lên lá là:

+ Áp suất rễ [động lực đầu dưới],

+ Lực hút do sự thoát hơi nước ở lá [động lực đầu trên]

+ Lực liên kết giữa phân tử nước với nhau và giữa phân tử nước với vách mạch gỗ.

Câu 3. Nếu một ống mạch gỗ bị tắc, dòng mạch gỗ có thể tiếp tục đi lên đươc không? Vì sao?

Hướng dẫn

- Nếu 1 ống mạch gỗ bị tắc, dòng vận chuyển vẫn tiếp tục đi lên được bằng cách di chuyển ngang qua các lỗ bên vào ống bên ống bên cạnh và tiếp tục đi lên.

Câu 4. Động lực nào đẩy dòng mạch rây đi từ lá đến rễ và các cơ quan khác?

Hướng dẫn

- Động lực đẩy dòng mạch rây đi từ lá đến rễ và các cơ quan khác là sự chênh lệch về áp suất thẩm thấu giữa cơ quan cho [lá] và cơ quan nhận [rễ, hạt, quả…].