Lạc tiên còn gọi là cây lạc, cây nhãn lồng [Nam Bộ], lồng đèn, hồng tiên, long châu quả, mắc mát [Đà Lạt]. Tên khoa học Passiflora foetida L. Thuộc họ Lạc tiên Passifloraceae.
Lạc tiên là một loại dây mọc leo, thân mềm, trên có rất nhiều lông mềm. Lá mềm, mọc so le, hình tim, dài 6-10cm, rộng 5-8cm, mép lượn sóng và xẻ hơi sâu thành 3 thùy. Đáy lá hình tim, mép lá có lông mịn, cuống lá dài 7-8cm. Đầu tua cuốn thành lò xo.
Hoa đơn độc, 5 cánh màu trắng hay hơi tím nhạt, đường kính 5,5cm, lá dài màu trắng phía dưới có gân xanh, dưới lá dài có 3 gân chính với những gân phụ trông như lá mà không có phiến chỉ có gân lá không thôi.
Một đĩa có 2 tầng tua, mặt tua trên có màu tím trong vàng, trong cũng có lông mịn. Trụ cao có đầu tím đỏ, 5 nhị có bao phấn màu vàng gục xuống dưới.
Cây lạc tiên Passiflora foetida L. - vị thuốc an thần.
Quả hình trứng dài 2-3cm. Mùa hoa tháng 4-5, mùa quả tháng 5-7.
Cây lạc tiên mọc hoang ở khắp nơi tại nước ta. Năm 1940, một dược sĩ Việt Nam từ Pháp về thấy cây này hơi giống Passiflora ở bên Pháp mà tại Pháp người ta dùng cây đó làm thuốc an thần nên đã dùng cây lạc tiên của ta chế thành thuốc làm thuốc an thần.
Hái toàn cây trừ rễ, dùng tươi hay phơi khô mà chế thuốc sắc hay pha rượu thuốc.
Quả lạc tiên chín chứa acid xyanhydric.
2. Công dụng và liều dùng
Lạc tiên thường được sử dụng làm thuốc an thần, chữa mất ngủ, tim hồi hộp; thường được phối hợp với nhiều vị thuốc khác như tim sen [liên tâm], lá dâu..
Ngày dùng 6 đến 16g cây khô dưới dạng thuốc sắc hay pha rượu.
3. Bài thuốc có lạc tiên trị mất ngủ
Theo GS.TS. Phạm Xuân Sinh, để làm thuốc, người ta thu hái các bộ phận trên mặt đất, rửa sạch, phơi khô, cắt đoạn 3-5cm. Trước khi dùng sao hơi vàng, dùng dần.
Ngọn và lá non lạc tiên dùng chế biến thành món ăn giúp ngủ ngon.
- Trường hợp ngủ không yên giấc: Sắc riêng 20 - 40g lạc tiên khô, uống.
- Trường hợp tim hồi hộp, loạn nhịp, mất ngủ, lo âu, đau đầu, choáng váng: Lạc tiên nấu thành cao lỏng với tỷ lệ 1 phần lạc tiên 1 phần nước, pha thêm chút đường cho dễ uống, ngày 2-3 lần, mỗi lần 50 -100ml, sau mỗi bữa ăn và trước khi đi ngủ.
- Phối hợp với một số dược liệu an thần khác như lạc tiên, lá vông, lá dâu, lá sen, mỗi loại 20g, tâm sen 4g. Sắc uống ngày một thang. Uống 2-3 tuần, tới khi các triệu chứng thuyên giảm.
Hoặc hái phần ngọn và lá non của lạc tiên mỗi lần khoảng 100 - 200g nấu canh ăn giúp ngủ ngon.
Trong dân gian, bà con ta thường thu hái quả, rửa sạch, bổ đôi, nạo hết ruột, ép và lọc lấy dịch quả, thêm ít nước đun sôi để nguội và chút mật ong hoặc đường đủ ngọt để uống. Dịch quả lạc tiên thơm, ngon, bổ, mát; thích hợp cho giải nhiệt mùa hè.
GS.TS. Phạm Xuân Sinh//suckhoedoisong.vn/cay-lac-tie...
Xem thêm video đang được quan tâm:
Chính phủ chỉ đạo xem xét cấp giấy lưu hành vaccine nội địa Nanocovax.
Nếu thường căng thẳng, mệt mỏi, bạn có thể uống nước sắc từ cây lạc tiên để bồi bổ cơ thể. Không dừng lại ở đó, lạc tiên còn nhiều tác dụng với hệ tiêu hóa và nội tiết phụ nữ.
Cây lạc tiên là một loại dược liệu được dùng trong sản xuất đông dược và tân dược. Cây mọc ở nhiều nơi nhưng thường được tìm thấy ở các bãi hoang, bờ bụi. Loại cây này còn có nhiều tên gọi: cây lạc, cây lồng đèn, hồng tiên, mắc mát, long châu quả...
Cây lạc tiên có tên khoa học là Passiflora Foetida, họ tầm gửi. Cây mọc tự nhiên ở ven rừng, đồi núi. Lạc tiên là loại dây leo, thân mềm, rỗng, có nhiều lông thưa. Lá mọc so le hình trái tim, mép và hai mặt có lông mịn, tua cuốn cuộn tròn. Hoa có màu trắng, ở giữa tím nhạt. Quả mọng màu vàng, dùng ăn được. Hoa lạc tiên mọc riêng lẻ, quả của nó hình trứng, dài 2-3cm, được bao bởi các lá ở ngoài. Quả lạc tiên thuộc loại “quả tương” [vỏ mỏng, bên trong chứa chất dịch và có hạt nhỏ].
Công dụng chữa bệnh của lạc tiên
Cây lạc tiên trị mất ngủ, giúp an thần, ngủ ngon. Người mắc chứng tim hồi hộp, tâm phiền muộn, mất ngủ có thể dùng lá tươi ăn nấu canh hoặc sắc lấy nước uống hoặc cũng có thể uống phối hợp với lá sen.
Ngoài hỗ trợ điều trị chứng mất ngủ, ngủ hay mơ, lạc tiên còn khắc phục được tình trạng phụ nữ hành kinh sớm.
Cây này còn được chiết xuất để dùng làm hoạt chất an thần giúp chống căng thẳng dành cho người lao động trí óc, giảm nguy cơ suy nhược hệ tim mạch nói riêng và cơ thể nói chung.
Ngoài ra, nó giúp giải độc, mát gan. Bạn có thể dùng lạc tiên trong trường hợp bị nóng trong người hoặc đau mắt đỏ.
Ngọn non cây lạc tiên non được hái về làm rau luộc hoặc nấu canh. Lạc tiên còn được dùng trị suy nhược thần kinh, mất ngủ, mớ ngủ, hành kinh sớm. Ngoài ra còn được dùng trị ho, phù thũng, viêm mủ da, lở ngứa, loét ở chân.
Ở Ấn Ðộ, nước sắc lá cây lạc tiên được dùng để trị bệnh thiếu máu và hen suyễn, choáng váng và đau đầu.
Các nghiên cứu cho thấy sử dụng lạc tiên đều đặn sẽ đem lại những tác dụng tích cực đến hệ thần kinh trung ương như trấn tĩnh, an thần, chống hồi hộp, lo âu, mất ngủ. Đặc biệt cây còn tác dụng trực tiếp lên cơ trơn, làm giãn và chống co thắt nên chữa được các chứng đau do co thắt đường tiêu hóa, tử cung.
Trong Đông dược, lạc tiên được chế biến thành một số sản phẩm dạng nước, viên và trà để làm thuốc an thần chữa mất ngủ, suy nhược thần kinh.
Để chữa thần kinh suy nhược, người bệnh chỉ cần dùng từ 8–10 gam dây hoặc lá lạc tiên sắc uống trước khi đi ngủ. Với các bệnh về viêm da, ghẻ ngứa, dùng lá lạc tiên nấu nước tắm rửa rất công hiệu.
Ngoài ra quả lạc tiên còn được dùng làm nước giải khát có tác dụng giải nhiệt và cũng cấp chất bổ cho cơ thể.
Cách làm như sau: bạn dùng 0,5 kg quả chín, bổ đôi, nạo hết ruột, ép và lọc lấy dịch quả. Sau đó, bạn hòa tan 250 g đường trắng với một lít nước đun sôi để nguội rồi đổ dịch quả vào nước đường, trộn đều. Nước quả lạc tiên trứng có mùi hương đặc biệt, vị hơi chua, chứa nhiều vitamin, nhất là vitamin B2.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Cây lạc tiên còn được gọi với tên khác như nhãn lồng, chùm bao, long châu quả,… Cây lạc tiên được xem như một vị thuốc, có tác dụng tốt đối với sức khỏe, điều trị được các bệnh lý như: mất ngủ, thiếu máu, lỵ,… được y học chứng minh.
- Tên gọi khác: Chùm bao, nhãn lồng, lồng đèn, mắc mát, tây phiên liên, co hồng tiên, hồng tiên, long châu quả;
- Tên khoa học: Passiflora foetida;
- Họ: Lạc tiên [Passifloraceae];
- Phân nhóm: Lạc tiên Tây, lạc tiên trứng, lạc tiên Nam Bộ.
Mô tả:
Cây lạc tiên là một loại cây leo, thân mềm [thân thảo]. Trên thân cây thường có lông. Lá lạc tiên có hình tim, mọc so le trên thân. Lá dài từ 6 đến 10 cm, rộng khoảng 5 đến 8 cm. Mép lá có lông mịn.
Hoa lạc tiên có hai màu màu trắng và tím, nở đơn độc, không nở thành chùm. Hoa lạc tiên có năm cánh. Cây lạc tiên cho hoa vào độ tháng Tư, tháng Năm. Sau khi mùa hoa tàn, cây bắt đầu cho trái [từ tháng Năm đến tháng Bảy].
Quả lạc tiên có hình bầu tròn, khi sống có màu xanh, chuyển dần thành vàng cam, đỏ khi chín. Bên trong quả có rất nhiều hạt nhỏ, màu đen.
Phân bố:
Cây lạc tiên có nguồn gốc từ Nam Mỹ, Mexico, Trung Mỹ và vùng Caribe.
Ở Việt Nam, cây lạc tiên mọc rải rác ở các bụi rậm ven đường, trong rừng rậm hoặc trên núi cao từ 120 đến 1000 mét. Cây phân bố khắp ba miền.
+ Bộ phận dùng: ngọn cây, lá và quả.
+ Thu hái: Người ta thường thu hái lạc tiên khi cây còn xanh, không quá già, héo úa. Hái quả vào độ tháng 6 là tốt nhất.
+ Chế biến:
- Lá và ngọn cây có thể dùng để làm rau, luộc lên và ăn trong bữa cơm. Bên cạnh đó, lá và thân cây còn có thể phơi khô, sắc thuốc uống.
- Quả lạc tiên có rất nhiều cách chế biến để tạo ra các bài thuốc khác nhau, điều trị bệnh.
+ Bảo quản: Rửa sạch, phơi khô thân và lá cây. Sau đó bảo quản ở nơi khô thoáng, tránh để ẩm mốc. Cây lạc tiên khi phơi khô thì có thể để lâu, dùng dần.
Các thành phần hóa học có trong cây lạc tiên là:
- Hoạt chất Passiflorin;
- Saporanetin;
- Vitexin;
- Sapomarin;
- Harmin;
- Harmol;
- Harmalol;
- Hermalin;
- Chất xơ.
Trong quả lạc tiên chín còn có các thành phần sau:
- Vitamin C;
- Vitamin A;
- Muối khoáng;
- Protein;
- Đường đơn;
- Fructoza;
- Glucoza;
- Axit malic;
- Axit ciltric.
Quả lạc tiên có vị ngọt, tính bình. Cây lạc tiên có tính bình.
Cây lạc tiên mang lại những tác dụng đối với sức khỏe như sau:
- Thanh nhiệt;
- Giải độc;
- Làm mát gan;
- Làm giảm nguy cơ suy nhược tim – mạch;
- Giảm căng thẳng;
- Giảm chứng ngủ mớ;
- Giúp an thần, ngủ ngon;
- Giảm phiền muộn;
- Giảm thiếu máu;
- Điều trị hen suyễn;
- Điều trị chứng đau đầu.
Nếu có ý định dùng cây lạc tiên để điều trị, bạn không nên lạm dụng, không dùng cây lạc tiên với số lượng quá lớn, điều này có thể ảnh hưởng, làm rối loạn các chức năng trong cơ thể. Nếu xem lạc tiên như một vị thuốc và chế biến thành các bài thuốc, bạn nên sử dụng ở mức độ vừa phải. Liều dùng của lạc tiên còn tùy thuộc vào mỗi bài thuốc.
Bài thuốc chữa mất ngủ:
- Bài thuốc 1: Bạn có thể hái lá non và ngọn cây còn non xanh để luộc ăn hoặc nấu canh với tôm khô ăn thường xuyên để điều trị bệnh mất ngủ.
- Bài thuốc 2: Rửa sạch lá và thân cây, phơi khô, sắc thuốc uống trong ngày, thay cho trà. Bài thuốc này sẽ giúp ngủ ngon, mát gan, thanh nhiệt cơ thể.
Bài thuốc chữa chứng kiết lỵ: Dùng 60g quả lạc tiên, rửa sạch. Sắc lấy lấy nước, uống 2 lần trong ngày. Bạn có thể pha thêm một ít đường để dễ uống, nên uống trước bữa ăn.
Bài thuốc làm dịu thần kinh, chữa mất ngủ, trợ tim:
- Chuẩn bị: 20g dây và lá lạc tiên, 12g hạt sen, 10g lá tre tươi, 10g lá dâu tằm, 12g lá vông nem, 6g cam thảo, 6g xương bồ, 10g táo nhân đã sao đen.
- Cách thực hiện: Sắc tất cả các nguyên liệu trên, lấy nước uống trong ngày.
Bài thuốc chữa ghẻ ngứa, mụn mủ, viêm da: Rửa sạch lá lạc tiên, nấu nước để tắm.
Bài thuốc chữa căng thẳng, mệt mỏi:
- Chuẩn bị: 30g lạc tiên, 200g râu bắp, 100g rau má;
- Cách thực hiện: Phơi 2 nắng và sao vàng hạ thổ cây lạc tiên. Sao vàng hạ thổ rau má và râu bắp. Sau đó cho tất cả vào 550ml nước, đun sôi còn 200ml.
- Liều dùng: Uống hai lần trong ngày, vào buổi trưa và buổi tối. Điều trị liên tục trong vòng 7 ngày.
Khi dùng các bài thuốc từ cây lạc tiên, bạn cần lưu ý một số điều sau:
- Cần rửa sạch lá cây, thân cây, quả, trước khi dùng;
- Không ăn quả lạc tiên khi còn sống xanh;
- Dùng các bài thuốc từ lạc tiên, tiêu thụ cây lạc tiên ở mức độ vừa phải;
- Đối với trường hợp người cao tuổi, người bệnh thận, trẻ nhỏ,… cần lưu ý về liều dùng và hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Không thể phủ nhận tác dụng của cây lạc tiên đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên, không phải ai cũng điều trị bệnh hiệu quả khi dùng các bài thuốc từ lạc tiên. Điều trị bệnh từ cây cỏ, thuốc nam,… còn phải phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người.
Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng điều trị bằng các bài thuốc từ cây lạc tiên. ThuocDanToc chỉ chia sẻ một số thông tin có tính chất tham khảo, không đưa ra những phương pháp điều trị, lời khuyên,… thay cho bác sĩ hoặc chuyên viên y tế.