Dậy thì sớm trung ương
Nguyên nhân của loại dậy thì sớm này thường không thể được xác định.
Ở tuổi dậy thì sớm, quá trình dậy thì bắt đầu quá sớm. Thời gian của các bước trong quy trình là bình thường. Đối với phần lớn trẻ em mắc bệnh này, không có vấn đề y tế tiềm ẩn và không có lý do xác định cho việc dậy thì sớm.
Trong một số ít trường hợp, dậy thì sớm trung ương có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong não hoặc tủy sống [hệ thống thần kinh trung ương]
- Một khiếm khuyết trong não hiện tại khi sinh, chẳng hạn như tích tụ chất lỏng dư thừa [tràn dịch não] hoặc một khối u không ung thư [hamartoma]
- Bức xạ đến não hoặc tủy sống
- Tổn thương não hoặc tủy sống
- Hội chứng McCune-Albright - một bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tăng sản thượng thận bẩm sinh - một nhóm các rối loạn di truyền liên quan đến sản xuất hormone bất thường của tuyến thượng thận
- Suy giáp - một tình trạng mà tuyến giáp không sản xuất đủ hormone
Dậy thì sớm ngoại vi
Estrogen hoặc testosterone trong cơ thể con bạn gây ra loại dậy thì sớm.
Tuổi dậy thì ngoại biên ít gặp hơn xảy ra mà không có sự tham gia của hormone trong não của bạn [GnRH] thường kích hoạt sự bắt đầu dậy thì. Thay vào đó, nguyên nhân là giải phóng estrogen hoặc testosterone vào cơ thể vì các vấn đề với buồng trứng, tinh hoàn, tuyến thượng thận hoặc tuyến yên.
Ở cả bé gái và bé trai, những điều sau đây có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại biên:
- Một khối u ở tuyến thượng thận hoặc trong tuyến yên tiết ra estrogen hoặc testosterone
- Hội chứng McCune-Albright, một rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến màu da và xương và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tiếp xúc với các nguồn estrogen hoặc testosterone bên ngoài, chẳng hạn như kem hoặc thuốc mỡ
Ở trẻ gái, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể liên quan đến:
- U nang buồng trứng
- Khối u buồng trứng
Ở trẻ trai, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong các tế bào tạo ra tinh trùng [tế bào mầm] hoặc trong các tế bào tạo ra testosterone [tế bào Leydig].
- Một rối loạn hiếm gặp được gọi là tình trạng gia đình có quan hệ tình dục độc lập với gonadotropin, gây ra bởi một khiếm khuyết trong gen, có thể dẫn đến việc sản xuất sớm testosterone ở trẻ trai, thường ở độ tuổi từ 1 đến 4.
Các nguyên nhân gây ảnh hưởng
Mặc dù chúng không nhất thiết phải gây ra, một số yếu tố dường như có liên quan đến dậy thì sớm. Chúng bao gồm:
- Giới tính. Con gái có khả năng dậy thì sớm gấp 10 lần so với con trai.
- Di truyền học. Thỉnh thoảng, dậy thì sớm có thể được kích hoạt bởi các đột biến gen kích hoạt giải phóng hormone giới tính. Hầu hết những đứa trẻ này thường có cha mẹ hoặc anh chị em có bất thường di truyền tương tự.
- Béo phì. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa béo phì ở các cô gái trẻ và tăng nguy cơ dậy thì sớm. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không biết làm thế nào liên kết trực tiếp. Béo phì dường như không liên quan đến dậy thì sớm ở trẻ trai.
Hậu quả của dậy thì sớm
Đối với trẻ em, dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề về thể chất và cảm xúc. Chúng bao gồm:
- Chiều cao thấp: Trong khi những đứa trẻ bị dậy thì sớm thường cao so với tuổi của chúng, thì một số người lại trở nên thấp bé khi trưởng thành. Tại sao? Khi tuổi dậy thì kết thúc, sự tăng trưởng dừng lại. Vì tuổi dậy thì sớm kết thúc sớm hơn so với tuổi dậy thì bình thường, những đứa trẻ này ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn - và đôi khi, kết quả cuối cùng có thể là một chiều cao ngắn hơn so với những gì chúng có.
- Vấn đề hành vi. Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên quan giữa dậy thì sớm và các vấn đề hành vi, đặc biệt là ở trẻ chậm phát triển. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng bằng chứng yếu.
- Stress. Ngay cả khi điều đó xảy ra với những đứa trẻ 12 tuổi trung bình, tuổi dậy thì có thể là một thời gian khó hiểu. Nó có thể là tất cả những căng thẳng hơn đối với trẻ nhỏ với dậy thì sớm. Họ có thể cảm thấy lúng túng về việc trông khác với các đồng nghiệp của họ. Kinh nguyệt sớm có thể gây khó chịu cho những cô gái từ 9 tuổi trở xuống - hoặc chậm phát triển. Cha mẹ có thể giúp đỡ bằng cách giáo dục con cái về những thay đổi mà chúng nên mong đợi.
- Những rủi ro khác: Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa dậy thì sớm ở trẻ gái và tăng nguy cơ ung thư vú sau này trong đời. Tuy nhiên, bằng chứng không rõ ràng.
Dậy thì sớm được điều trị như thế nào?
Nếu con bạn bị dậy thì sớm, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến bác sĩ nội tiết nhi khoa [một bác sĩ chuyên về tăng trưởng và rối loạn nội tiết tố ở trẻ em] để điều trị.
Mục tiêu điều trị là:
- ngăn chặn hoặc thậm chí đảo ngược sự phát triển tình dục
- ngăn chặn sự phát triển nhanh chóng và trưởng thành xương có thể dẫn đến tầm vóc trưởng thành ngắn hoặc bắt đầu giai đoạn sớm
Tùy thuộc vào nguyên nhân, có hai cách tiếp cận có thể điều trị:
- điều trị nguyên nhân cơ bản hoặc bệnh
- hạ thấp nồng độ hormone giới tính cao bằng thuốc để ngăn chặn sự phát triển giới tính
Đôi khi, điều trị một vấn đề sức khỏe liên quan có thể ngăn chặn dậy thì sớm. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, không có bệnh nào khác, vì vậy điều trị thường bao gồm liệu pháp hormone để ngăn chặn sự phát triển giới tính.
Làm thế nào cha mẹ có thể giúp đỡ?
Hãy cho con bạn một lời giải thích đơn giản, trung thực về những gì đang xảy ra. Giải thích rằng những thay đổi này là bình thường đối với trẻ lớn và thanh thiếu niên, nhưng cơ thể bé bắt đầu phát triển quá sớm. Giữ cho con bạn thông báo về điều trị và những gì mong đợi trên đường đi.
Cũng theo dõi các dấu hiệu trêu chọc hoặc các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến con bạn về mặt cảm xúc. Các dấu hiệu cảnh báo phổ biến để thảo luận với bác sĩ của bạn bao gồm:
- Điểm kém
- Vấn đề ở trường
- Mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày
- Phiền muộn
Cách cha mẹ phản ứng có thể ảnh hưởng đến việc trẻ em đối phó tốt như thế nào. Để quảng bá hình ảnh cơ thể khỏe mạnh và lòng tự trọng mạnh mẽ:
Tránh đưa ra nhận xét về ngoại hình của con bạn.
Cung cấp lời khen ngợi cho thành tích trong trường học hoặc thể thao.
Hỗ trợ lợi ích của con bạn.
Điều quan trọng là các bác sĩ có thể điều trị dậy thì sớm. Họ có thể giúp trẻ em giữ tiềm năng chiều cao của người lớn và hạn chế những căng thẳng về cảm xúc và xã hội mà trẻ có thể phải đối mặt khi trưởng thành sớm.
*Nguồn: Mayo Clinic & WebDM
Là phòng khám quốc tế hàng đầu tại Hà Nội, FMP Hà Nội với kinh nghiệm 25 năm cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh cùng đội ngũ nhân viên trình độ cao và cơ sở y tế cao cấp là đơn vị luôn ưu tiên mang đến những dịch vụ chăm sóc sức khỏe ưu việt cùng những chương trình với nhiều giá trị, với mong muốn giúp khách hàng khỏe mạnh và hạnh phúc hơn. Kể từ khi thành lập tại Việt Nam năm 1994, trải qua ¼ thể kỷ, FMP Việt Nam luôn nỗ lực đóng góp tích cực cho xã hội với phương châm “Your Health. Our Care” thông qua các hoạt động trên nhiều lĩnh vực.
Liên hệ đặt hẹn các dịch vụ, giải đáp thắc mắc dịch vụ Nhi Khoa tại:
☎️024 3843 0748 [24/7]
📩
Ở tuổi này, con trẻ duyên dáng và hài hòa hơn so với thời thơ ấu. Nhưng ở ngưỡng cửa của tuổi vị thành niên, con sẽ lại có biểu hiện vụng về, đôi khi cộc lốc. Trong quá trình tăng trưởng về mặt thể chất, các bộ phận của cơ thể phát triển ở các mức khác nhau
12 tuổi là độ tuổi trung bình nữ giới bước vào tuổi dậy thì, bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt. Các bạn nam thì giọng nói bắt đầu thay đổi, xuất hiện nhiều lông hơn, dương vật và tinh hoàn phát triển.
Độ tuổi này hoặc đến năm sau, các bạn nam sẽ bắt kịp sự phát triển của các bạn nữ cùng lứa tuổi. Chiều cao trung bình của trẻ nam tăng khoảng 8-10 cm mỗi năm. Trọng lượng cơ thể gia tăng chủ yếu do tăng khối lượng cơ. Sau giai đoạn này, con của bạn gần như trở thành một chàng trai mạnh mẽ.
Giấc ngủ của trẻ tuổi tween thì lâu hơn trước đây, nguyên nhân do cơ thể cần tái tạo năng lượng nhiều hơn trong giai đoạn tăng trưởng. Một phần nữa là vì trẻ 12 tuổi tập trung sức lực cho việc học, làm bài tập và các hoạt động sau giờ học. Trẻ độ tuổi này cần ngủ 9,5 đến 10 giờ mỗi đêm.
Khả năng nhận thức và ngôn ngữ
Ở lứa tuổi này, hầu hết trẻ đều thích được có cơ hội để tự quyết định cho bản thân, chịu trách nhiệm về việc là của mình. Trẻ thích thể hiện kỹ năng và tài năng của mình nên tích cực tham gia vào các hoạt động giải trí, văn thể mỹ, hoạt động đội nhóm….
Trẻ 12 tuổi sẽ bắt đầu hành trình trở thành người lớn với nhiều bất ngờ và lo lắng. Trong hành trình này, con rất cần sự quan tâm và lắng nghe, chia sẻ từ ba mẹ để có thể phát triển thật toàn diện và an toàn.
Tuổi 12 đánh dấu rất nhiều thay đổi về cả cơ thể, tâm lý và nhận thức ở trẻ. Trải qua những thay đổi lớn này, các bé có thể sẽ lo lắng, hoang mang nên luôn cần ba mẹ ở bên giúp đỡ và lắng nghe. Vậy nên, bạn cũng cần tìm hiểu về những thay đổi ở trẻ 12 tuổi để đồng hành cùng con.
Cột mốc phát triển thể chất ở trẻ 12 tuổi
Tuổi 12 là lúc cả bé gái và bé trai đều bước vào giai đoạn dậy thì. Ở các bé gái, ba mẹ sẽ nhận thấy con phát triển vòng ngực, mọc lông ở nách và vùng kín, cuối cùng là có kinh nguyệt. Ở các bé trai, các dấu hiệu dậy thì sẽ là dương vật và tinh hoàn to lên, mọc lông ở vùng mu và nách, sau đó là ria mép, phát triển cơ bắp và giọng nói trầm hơn.
Những dấu mốc phát triển thể chất đáng chú ý trong độ tuổi này là:
- Bắt đầu có các dấu hiệu dậy thì như kinh nguyệt ở bé gái và phát triển cơ bắp ở bé trai
- Chơi thể thao ngày càng thành thạo
- Có sự tăng trưởng nhảy vọt
Phát triển thể chất cũng bao gồm những thay đổi về chiều cao và cân nặng. Bạn có thể tham khảo chiều cao và cân nặng chuẩn cho trẻ 12 tuổi như sau:
Lứa tuổi 12 là lúc con đang ngày càng tò mò về các vấn đề giới tính nên ba mẹ cần quan tâm và trò chuyện với con về chủ đề này. Vấn đề này tuy nhạy cảm nhưng lại không thể bỏ qua nên bạn hãy tìm cách chia sẻ với con những kiến thức giới tính cần thiết nhé.
Bạn có thể tham khảo bài viết Giáo dục giới tính cho trẻ theo độ tuổi: Ba mẹ tuyệt đối đừng lơ là! để có thêm nhiều kiến thức hữu ích chia sẻ với con.
Độ tuổi 12 và các mốc phát triển cảm xúc ở trẻ
Cảm xúc của các trẻ 12 tuổi thường không ổn định. Bé có thể vừa hứng khởi, hạnh phúc đã chuyển ngay sang buồn bã, tuyệt vọng. Sự thay đổi tâm trạng này thường sẽ lặp đi lặp lại. Bên cạnh đó, các bé thường sẽ không còn muốn tham gia hoạt động nào với ba mẹ dù vẫn rất yêu ba mẹ.
Trong khoảng thời gian này, các bé bắt đầu khám phá kỹ năng lãnh đạo của mình và hiểu rằng mình cần đóng góp cho tập thể. Bạn có thể khuyến khích bé phát triển những kỹ năng này bằng cách để con đóng góp ý kiến của mình khi cần ra quyết định trong nhà và tham gia các hoạt động cộng đồng hoặc trường học.
Một số cột mốc phát triển cảm xúc ở trẻ 12 tuổi đáng chú ý là:
- Bắt đầu có nhiều hành vi nổi loạn
- Cần được độc lập với ba mẹ nhưng lại thường muốn được người lớn chấp nhận
- Bắt đầu thắc mắc về các giá trị gia đình và phát triển giá trị đạo đức của riêng mình
Ba mẹ cần cân bằng giữa sự độc lập và khả năng lãnh đạo của bé với việc duy trì các quy tắc trong nhà và giữ an toàn cho con. Bạn hãy thường xuyên nói chuyện với con về những việc bé có thể làm mà không cần hỗ trợ hay giám sát từ ba mẹ. Nếu có thể, bạn hãy để bé được tự do làm nhiều việc hơn.
Cột mốc phát triển xã hội ở trẻ 12 tuổi
Bạn bè ngày càng quan trọng với trẻ 12 tuổi nhưng ở độ tuổi này, bé còn bắt đầu quan tâm tới bạn khác giới. Con luôn cần có cảm giác mình có một nhóm bạn hợp cạ. Điều này có nghĩa là trẻ đã dần độc lập hơn khỏi cha mẹ và các thành viên khác trong gia đình nhưng nguy cơ bị áp lực từ bạn bè cũng lớn hơn.
Các mốc phát triển xã hội quan trọng của trẻ 12 tuổi là:
- Quan tâm với việc làm người khác yêu thích và chấp nhận mình
- Thể hiện sự quan tâm đến bạn khác giới
- Hiểu quan điểm của người khác
Ba mẹ hãy cho con biết mình luôn sẵn sàng trò chuyện cùng con. Trẻ 12 tuổi tuy đã bắt đầu độc lập hơn nhưng bé có thể gặp những vấn đề khó giải quyết cùng áp lực từ bạn bè xung quanh. Vậy nên, bạn hãy luôn lắng nghe để hỗ trợ bé khi cần nhé.
Cột mốc phát triển nhận thức của trẻ
Bộ não của trẻ 12 tuổi đã ngừng phát triển về kích thước nhưng vẫn chưa phát triển hoàn thiện. Ở độ tuổi này, bé đã có thể áp dụng những kỹ năng như tư duy trừu tượng, giải quyết vấn đề và suy nghĩ logic dễ dàng hơn. Thế nhưng, vỏ não trước với vai trò kiểm soát xung động và các kỹ năng tổ chức vẫn chưa hoàn toàn phát triển.
Đến 12 tuổi, hầu hết các bé đều đã có khả năng ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp vững vàng. Các bé đã có thể hiểu nghĩa bóng từ ngữ cũng như hiểu được giọng điệu người khác dùng trong giao tiếp.
Về mặt giải trí, trẻ 12 tuổi bắt đầu dành thời gian rảnh rỗi cho các hoạt động như chơi thể thao, chơi điện tử và đi chơi với bạn bè. Ba mẹ cần chú ý hạn chế thời gian dùng thiết bị điện tử của bé và khuyến khích con tham gia các hoạt động thể chất nhiều hơn.
Những dấu mốc phát triển nhận thức quan trọng ở độ tuổi 12 là:
- Hiểu và áp dụng logic cho các tình huống và vấn đề
- Bắt đầu nhận thức về khái niệm công bằng và bình đẳng
- Bắt đầu hiểu mối quan hệ nguyên nhân – kết quả.
Ở tuổi 12, ba mẹ cần thường xuyên trao đổi cùng thầy cô của con để hiểu tình hình học tập trên trường và có cách hỗ trợ con kịp thời nếu con không theo kịp chương trình học. Nếu bé bị điểm kém, bạn cũng hãy bình tĩnh tìm hiểu nguyên nhân để giúp con khắc phục.
Nhiều trẻ 12 tuổi bắt đầu khám phá những niềm tin và quy chuẩn đạo đức mới. Con thể muốn thử cách sống giống bạn bè mình hoặc thậm chí muốn tìm hiểu một điều gì đó thật mới lạ, chẳng hạn như một vùng đất xa xôi hay một tôn giáo mà bé nghe được ở đâu đó. Đây là một phần bình thường của quá trình phát triển nên ba mẹ không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, bạn vẫn cần nhắc nhở con về những quy tắc và quy chuẩn đạo đức của gia đình để con không có những hành vi nguy hiểm.
Khi chủ động tìm hiểu những thay đổi trẻ 12 tuổi sẽ trải qua, bạn sẽ có cách trò chuyện và quan tâm con hợp lý hơn. Khi đó, bé cũng sẽ bớt lo lắng và hoang mang trong hành trình trở thành người lớn nữa đấy.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.